Vì sao nhiều startup nổi tiếng không thể trụ lại?
Mới đây, Propzy - công ty khởi nghiệp đình đám trong lĩnh vực công nghệ bất động sản (Proptech) đã đưa ra tuyên bố ngừng hoạt động tại Việt Nam. Trước thông tin này, nhiều người trong giới đã tỏ ra rất nuối tiếc. Nếu theo dõi Propzy, chắc chắn sẽ biết đây từng là “ngôi sao sáng”, trong 3 vòng gọi vốn đã huy động được 30 triệu USD. Trong số đó, có 25 triệu USD đến từ quỹ đầu tư lớn là SoftBank Ventures Asia và Gaw Capital.
Không thể tồn tại
Propzy được thành lập vào năm 2015 bởi Việt kiều Mỹ John Lê, được xem là công ty tại Việt Nam đầu tiên áp dụng công nghệ hiện đại, mang đến giải pháp thực hiện giao dịch nhà đất dựa theo quy trình khép kín, nhằm hỗ trợ kết nối khách hàng là bên mua và bên bán trực tiếp với nhau. Propzy đã vươn lên thành nền tảng giao dịch địa ốc trực tuyến và ngoại tuyến lớn nhất tại Việt Nam sau 7 năm hoạt động.
Thế nhưng, trong thời gian gần đây, Propzy đã thường xuyên có những động thái thu nhỏ hoạt động. Công ty đề cập đến thông tin cắt giảm nhân sự từ ngày 12/9 trên các kênh truyền thông và không chính thức đưa ra lý do. Mặt khác, cách đó một năm, công ty này cũng đã bắt đầu cắt giảm tới một nửa nhân sự, và cũng giải thể Công ty Dịch vụ Propzy và đóng cửa các trung tâm giao dịch. CEO John Lê đến nay vẫn phủ nhận việc đóng cửa và cho rằng sự thay đổi để đạt mục tiêu trong chiến lược kinh doanh mới.
Dữ liệu nghiên cứu của CB Insights - nền tảng phân tích kinh doanh và cơ sở dữ liệu toàn cầu cho biết tỉ lệ startup công nghệ thất bại ngay từ khi chưa ra đời dao động ở khoảng 75%-90%. Có tới 70% công ty trong lĩnh vực công nghệ mới nổi toàn cầu không thành công và thường chỉ 20 tháng sau khi huy động vốn đầu tiên (với trung bình tổng số tiền tài trợ là khoảng 1,3 triệu USD). Như vậy, việc các startup công nghệ "chết yểu" là bình thường khi nhìn lại thị trường Việt Nam từ nghiên cứu này.
WeFit là một startup công nghệ khá nổi tiếng trước Propzy cũng vì cạn vốn mà phải dừng hoạt động. Công ty được thành lập bởi Founder Khôi Nguyễn năm 2016 với WeFit là ứng dụng kết nối các phòng tập yoga, gym, zumba, boxing… với khách hàng nhằm mục tiêu tiết kiệm thời gian, chi phí cho người dùng cũng như tạo điều kiện thuận lợi để họ tiếp cận dễ dàng hơn.
Trong hệ thống WeFit, người dùng có thể tập lại bất kỳ phòng tập nào mà không giới hạn sau khi chỉ cần thanh toán một lần cho tất cả các phòng tập. Thế nhưng, WeFit đã không thể tồn tại vì những biến động về dòng tiền, sự chi tiêu quá mức số tiền nhận được và những điểm yếu trong chính sách quản lý đi kèm với khi khó khăn do 2 năm dịch bệnh.
Bài học rút ra
Sự thất bại của một startup do nhiều nguyên nhân. Theo bà Nguyễn Phi Vân, Chủ tịch Hiệp hội Đầu tư Thiên thần Đông Nam Á, các startup càng gặp khó khăn hơn vì sự hoài nghi của nhà đầu tư trong bối cảnh kinh tế có nhiều biến động. Ở thời điểm hiện tại, công ty nào không thể vượt qua thách thức sẽ thất bại.
Theo một số chuyên gia, khả năng quản trị gồm quản lý nguồn tiền và nhân sự là những yếu tố quan trọng quyết định thành bại của startup. Doanh nghiệp rất dễ phá sản nếu quản trị không hiệu quả. Bên cạnh đó, cũng khó có thể tiếp tục hoạt động khi mất đi lợi thế cạnh tranh hoặc không tận dụng được lợi thế đó. Trước khi đạt quy mô thị trường ở điểm hòa vốn mà các startup không huy động được kịp thời, những doanh nghiệp đó sẽ dễ thất bại.
Quay lại với Propzy, theo đại diện của công ty, những nỗ lực phát triển kinh doanh đã gây ra những thiệt hại lớn. Lý do khiến Propzy “chết non” là vì khó khăn do dịch bệnh kéo dài, khả năng tài chính có hạn, và môi trường toàn cầu còn khá rối ren.
Ở thời kỳ mới startup, Propzy tiêu tốn khá nhiều tiền. Công ty đã dùng hết 1 triệu USD đến cuối năm 2017 và 2 triệu USD của quỹ đầu tư từ Malaysia. Hồi đó, Propzy đang nổi với giá trị tài sản lên hơn 600 triệu USD. Sang giữa năm 2020, công ty huy động thành công số vốn 25 triệu USD, và cũng được nhiều quỹ đầu tư theo dõi. Trong giai đoạn đầu tư, Propzy đã kêu gọi thành công tới 30 triệu USD tính tổng. Đây là con số đáng mơ ước của giới Proptech Việt Nam nhưng Propzy đã không thể tồn tại.
Theo một nhà sáng lập của dự án về công nghệ mới nhận đầu tư từ một doanh nghiệp Singapore, cách mà doanh nghiệp tiếp cận và giải quyết vấn đề là những yếu tố quyết định thành bại của công ty startup. Cùng với đó là khả năng tìm ra những mô hình kinh doanh phù hợp với tầm nhìn và kế hoạch của họ.
Không dễ gì có thể tạo ra mô hình kinh doanh tinh gọn và hiệu quả. Startup này nhận định rằng: “Người Việt thích sử dụng miễn phí, nhiều người lại lách luật đối phó, dùng chung một dịch vụ/ tài khoản. Các doanh nghiệp sẽ gặp những rủi ro nếu không có giải pháp ngay từ đầu”.
Theo ông Nguyễn Hưng, Giám đốc R&D của Vietnix Hosting, đa phần các startup công nghệ cần một số yếu tố để thành công, bao gồm vốn, nhân sự hay nền tảng công nghệ.
Theo kịp nhu cầu của người dùng
Theo ông Phạm Lâm, người sáng lập và điều hành Houze Group, Houze Group có thể rút ra bài học từ Propzy vì công ty cũng hoạt động theo mô hình hệ sinh thái dịch vụ công nghệ bất động sản cho khách hàng và môi giới và cũng mới nhận 2 triệu USD từ 2 nhà đầu tư thiên thần. Houze Group hiện có hơn 57.000 người dùng, gồm hơn 10.000 môi giới và 47.000 cư dân ở các tòa nhà chung cư.
Ông Lâm bày tỏ rằng: “Định hướng của Houze Group và cách triển khai trong thời gian qua đều sát thực tế, tạo sự thuận lợi cho khách hàng khi tiếp cận thanh toán và giao dịch bất động sản. Chúng tôi hiểu rằng nền tảng phù hợp là điều kiện tiên quyết khi startup về công nghệ. Công nghệ phải được phát triển và xây dựng dựa trên sự hiểu biết về hành vi người tiêu dùng, theo sát thực tế rồi nâng cấp và hoàn thiện”.