Tik Tok rơi vào thế khó, nguy cơ lặp lại vết xe đổ của Facebook

Các nhà nghiên cứu nhận định rằng Tik Tok đang dần trở thành nền tảng vướng vào những rắc rối như cung cấp thông tin sai sự thật, thiếu tính chính xác và để lại không ít những hậu quả như Twitter và Facebook trước đây trong thời gian trước khi đợt bầu cử giữa kỳ diễn ra vào tháng 11 sắp tới tại Mỹ.

Tik Tok đã nhanh chóng trở thành một hiện tượng trên toàn cầu với lượt tải ứng dụng khổng lồ, thời lượng video ngắn cùng thuật toán đề xuất. Tất cả những yếu tố này đã làm nên thành công của ứng dụng Trung Quốc. Tuy nhiên, những điều này cũng khiến Tik Tok bị vướng vào cái mác là cung cấp thông tin không chính xác liên tục lan rộng trên Internet. Những tin đồn đó khó có thể được loại bỏ trong ngày một ngày hai.

Tik Tok bị cho là tung tin giả

Trên Tik Tok xuất hiện video về những thuyết âm mưu vô căn cứ của các ứng viên trong đợt bầu cử giữa kỳ vào tháng 11 tới tại Mỹ đã mang về rất nhiều lượt xem. Vụ tấn công vào Điện Capitol ngày 6/1/2021 cũng bị lan truyền những thông tin sai lệch trên phạm vi rộng.

Mặt khác, hững bài viết có liên quan đến việc người dân không đi bầu cử vì những ảnh hưởng do đại dịch covid-19 cũng thu hút hàng nghìn lượt xem trên ứng dụng video ngắn của Trung Quốc.

Tik Tok không khỏi đau đầu trước những thông tin sai sự thật đang được lan truyền với tốc độ nhanh và phạm vi rộng. Đây là một vấn nạn mà Tik Tok đang gặp phải giống hệt như Twitter và Facebook trước đây. Tuy nhiên, những trở ngại đối với Tik Tok không thể dừng lại ở đó bởi video và âm thanh là hai dạng thức khó kiểm soát hơn chữ viết.

Các nhà nghiên cứu cho rằng Tik Tok hóa thành điểm đến của những thông tin không chính xác do chính cách vận hành của nền tảng này. Các video rất dễ bị thao túng và những người dùng có thể đăng lại những video đó trên những nền tảng khác nhau.

Có một sự thật thực tế là những nội dung hài hước và nội dung chế rất dễ bị hiểu lầm. Mặt khác, lượt tiếp cận và hiển thị của video sẽ cho thấy độ nổi tiếng sẽ lan truyền nhanh như thế nào. Ngoài ra, thông tin về ngày giờ đăng cũng không được hiển thị đầy đủ trên ứng dụng Tik Tok.

Bởi vậy, chính quyền Mỹ tỏ ra lo ngại rằng liệu Bắc Kinh có thông qua mạng xã hội Trung Quốc nhúng tay vào những vấn đề kiểm duyệt nội dung hay thu thập dữ liệu thông tin người dùng hay không.

Kaylee Fagan, chuyên gia nghiên cứu tại Shorenstein Center của trường Harvard Kennedy cho rằng: “Người dùng Tik Tok thường không có đủ thời gian và không gian để chia sẻ những quan điểm đúng đắn đối với những vấn đề chính trị vì thời lượng video trên Tik Tok rất ngắn và nội dung chữ thì bị giới hạn ký tự”.

Tik Tok có thể lặp lại bi kịch của Facebook và Twitter

Tik Tok được giới thiệu tại thị trường Mỹ ở cuộc bầu cử giữa kỳ vào năm 2018. Đến cuộc bầu cử năm 2020, ứng dụng này vẫn được xem là một ứng dụng giải trí dành cho người trẻ. Tuy nhiên hiện tại mạng xã hội của Trung Quốc đang dần trở thành nơi có sự bàn luận về những vấn đề chính trị, đặc biệt là từ những người có ảnh hưởng sau khi người dùng Mỹ đang ngày càng tiêu tốn nhiều thời gian vào ứng dụng. 

Trước thông tin về vấn đề trên, Tik Tok nói rằng họ đã cố gắng xóa bỏ những thông tin không đúng sự thật. Mạng xã hội này đã xóa bỏ 350.000 video đưa thông tin sai lệch về những cuộc bầu cử và thao túng dư luận chỉ trong nửa cuối năm 2020. 441.000 video không có căn cứ khác cũng bị chặn bởi bộ lọc của Tik Tok. Ứng dụng cũng không đề xuất những video đó tới người dùng.

Những bài viết có nội dung deepfake, những chiến dịch thông tin sai lệch về cuộc bầu cử năm 2020 cùng với 13 tổ chức fact-checking cũng đã bị khóa trên nền tảng này. Theo thông tin từ các nhà nghiên cứu, Tik Tok đang nỗ lực loại bỏ những cụm từ tìm kiếm gây nên những hiểu nhầm. 

Thế nhưng, trong các cuộc bầu cử ở các quốc gia khác như Pháp và Australia, tính năng đó vẫn gặp nhiều trở ngại trong việc kiểm soát thông tin. Hiện tại các chuyên gia nhận định Mỹ cũng không phải là một trường hợp ngoại lệ.

Odanga Madung, nhà nghiên cứu của tổ chức phi lợi nhuận Mozilla Foundation cho rằng: “Tik Tok dường như đang đi vào vết xe đổ của Facebook và Twitter, thay vì học hỏi từ những sai lầm của họ”.

Ứng dụng video ngắn của Trung Quốc đang gặp nhiều trở ngại tại Mỹ với những cáo buộc về thông tin sai lệch liên quan đến nhiều vấn đề khác nhau. Theo đó, hơn 60% video chứa các tin sai lệch trong quý 1.2022 đã tiếp cận đến rất nhiều người dùng trước khi bị gỡ bỏ.

Kiến thức sai lệch về chế độ ăn hay thuyết âm mưu liên quan đến vaccine Covid-19 đã nhanh chóng lan truyền trên diện rộng. Bên cạnh đó, trên Tik Tok cũng có những bài viết liên quan đến tình hình xung đột giữa Nga và Ukraine.

Ngay cả nhóm nhà nghiên cứu giàu kinh nghiệm hay nhà báo cũng không thể biết được đâu là tin thật, đâu là tin giả trên nền tảng Tik Tok, theo một báo cáo hồi tháng 3 của Shorenstein Center.

Nguy cơ thảm họa từ thuật toán bí mật

Theo các chuyên gia phân tích, nếu Tik Tok không đưa ra dữ liệu về nguồn gốc các video và cũng không đưa ra thuật toán của họ thì tin giả vẫn tiếp tục hoành hành trên nền tảng này.

Filippo Menczer, giáo sư tại Indiana University, chia sẻ: “Chúng tôi không có tài liệu và cũng không thể truy cập được những dữ liệu đối với Tik Tok. Trong khi đó ít nhất thì Twitter và Facebook phần nào cũng có sự rõ ràng và tính minh bạch. Bởi vậy chúng tôi không biết được tài khoản nào trên Tik Tok bị khóa, nội dung nào bị gỡ bỏ và tiêu chuẩn gỡ nội dung là vì điều gì”.

Lo ngại về vấn đề an ninh quốc gia, các nhà lập pháp Mỹ cũng đề nghị Tik Tok cho biết thêm các thông tin về hoạt động của mình. Về phía Tik Tok, mạng xã hội này cho biết sẽ quản lý dữ liệu người dùng ở Mỹ riêng rẽ so với công ty mẹ tại Trung Quốc.

Tik Tok hiện tại không cho biết số liệu về người kiểm duyệt nội dung mà hãng đang có. Tuy nhiên trước đây những nhân viên kiểm duyệt của Tik Tok cũng đã lên án về điều kiện làm việc vô cùng khắc nghiệt và họ cũng buộc phải xem những nội dung không lành mạnh.

Hai cựu nhân viên của Tik Tok trải qua công việc đầy ác mộng tại công ty nên đã quyết định khởi kiện hãng công nghệ này vào hồi tháng 3. Cụ thể, họ phải xem những video phản cảm như tin giả, thuyết âm mưu về vấn đề chính trị và hình ảnh không đúng về những ứng cử viên tổng thống, đồng thời phải làm việc 12 giờ mỗi ngày vô cùng khắc nghiệt.

Bởi vậy, các nhân viên kiểm duyệt nội dung của Tik Tok càng phải đối mặt với những trở ngại lớn hơn khi kỳ bầu cử năm 2022 diễn ra bởi những nội dung liên quan đến chính trị lại lan truyền khắp nơi trên nền tảng Tik Tok. 

Graham Brookie, Giám đốc điều hành của Digital Forensic Research Lab, cho rằng: “Điểm cốt lõi là các nền tảng cần phải cố gắng nhiều hơn nhằm ngăn chặn vấn nạn này. Tik Tok càng phải cố gắng hơn khi sở hữu quy mô và tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ cũng như còn tồn tại hàng loạt vấn đề”.