Thiếu thốn nhà ở công nhân : Vấn đề tắc nghẽn do đâu ?
Dù đã ban hành nhiều chủ trương phát triển nhà ở công nhân nhưng phân khúc này vẫn hạn chế nguồn cung. Không nhiều doanh nghiệp mặn mà với ý tưởng triển khai nhà xã hội cho công nhân.
Thực trạng nhà ở công nhân chưa đạt kỳ vọng
Nhà ở dành cho công nhân là vấn đề được Chính phủ rất quan tâm.
Đại dịch làm vấn đề nhà ở công nhân thêm nhức nhối
Sự bùng phát dịch Covid lần thứ 4 đã ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống người lao động ở khu công nghiệp. Dịch bệnh khiến hàng trăm nhân sự mất việc hoặc dừng việc, không được hưởng lương. Đại dịch cũng làm nảy sinh nhiều bức xúc trong vấn đề nhà ở của công nhân.
Số đông lao động từ nông thôn lên thành phố làm việc phải ở trong những khu nhà trọ chật hẹp, ẩm thấp. Vì vậy nguy cơ dịch bệnh lây nhiễm chéo rất cao. Đó là chưa kể tới vấn đề ô nhiễm môi trường, không gian sinh hoạt bẩn thỉu. Rất nhiều các đại biểu quốc hội đã góp ý với chính phủ về việc xây dựng chính sách xây nhà ở cho công nhân. Nhưng đến nay kết quả vẫn không khả quan.
Số nhà ở cho công nhân hiện chưa nhiều
Theo thống kê hiện cả nước hiện có khoảng gần 3 triệu công nhân ở khu công nghiệp. Một phần ba số đó có nhu cầu nhà ở đảm bảo sinh hoạt. Tuy nhiên hiện mới chỉ có 116 dự án với diện tích 2,58 triệu m2 được thực hiện. Qua đó chỉ đáp ứng chỗ ở cho khoảng hơn 300.000 công nhân.
Theo báo cáo của các địa phương, nhu cầu xây nhà ở xã hội cho công nhận từ nay tới 2025 là 294.000 căn. Số vốn rơi vào 220.000 tỷ đồng. Tuy nhiên con số thực tế vẫn còn quá ít ỏi. quỹ đất công dành cho xây nhà công nhân mới sử dụng được 40%.
Số dự án được triển khai để kịp đáp ứng dự án phát triển nhà quốc gia đến nay vẫn thiếu và yếu. 70% công nhân vẫn đang phải sống trong những căn nhà thuê không đạt tiêu chuẩn.
Công nhân mòn mỏi chờ nhà ở giá rẻ trong tương lai
Dù rất muốn mua nhà, nhưng người lao động đành lực bất tòng tâm.
Ở nhà trọ gây ra bất tiện cho công nhân
Thu nhập bình quân của công nhân chỉ rơi vào khoảng 8-10 triệu đồng. Số tiền ít ỏi cộng với chi tiêu đắt đỏ khiến người lao động khó nghĩ đến chuyện mua nhà thành phố. Trong khi điều kiện sống tại các khu trọ công nhân lại vô cùng bí bách.
Đặc biệt trong thời gian dịch khi thực hiện giãn cách xã hội người lao động càng thêm thấm thía nỗi khổ khi không có nhà. Các dãy phòng trọ do ở gần nhau nên hầu như các gia đình đều đóng chặt cửa cả ngày để tránh lây nhiễm. Không gian tù túng, nóng ẩm khiến nhiều người gần như “phát điên”.
Không chi khổ về sinh hoạt, người lao động còn mệt mỏi về tinh thần. Đó khi chủ nhà trọ nhắc nhở về việc đóng tiền trọ. Hay có khi là những mâu thuẫn, hục hặc khi nhiều người cùng sinh hoạt trong không gian chung. Khó khăn là vậy nhưng không nhiều công nhân có đủ can đảm vay mua nhà.
Công nhân khó mua nhà khi điều kiện tài chính không đảm bảo
Nếu muốn mua 1 căn hộ chung cư nhỏ, người lao động ít nhất phải đặt cọc vài trăm triệu. Số tiền này nếu muốn có chỉ có thể vay từ người thân và ngân hàng. Nhưng điều kiện của vay của các ngân hàng hiện cũng còn nhiều hạn chế đối với công nhân và mức lãi suất cũng chưa ưu đãi.
Việc trả góp nhà đồng thời trả nợ cũng là gánh nặng quá sức với người lao động. Nếu có chính sách trích lương của nhân công để trả góp mua nhà xã hội cho nhà nước thì chắc chắn số nhân sự muốn gắn bó với khu công nghiệp sẽ gia tăng. Như vậy đến cuối đời người dân sẽ thực sự có được căn nhà mơ ước của riêng mình. Nhưng đây mới chỉ là đề xuất, sự thực vẫn là chưa thể xảy ra.
Bỏ quên nhà cho người lao động vì lãi thấp
Theo đánh giá của cán bộ Tổng công ty phát triển nhà và đô thị, nhà đầu tư ít quan tâm đến nhà ở công nhân là điều hiển nhiên. Lý do là bởi loại hình này có lợi nhuận thấp, đối tượng khách hàng cũng giới hạn. Thêm vào đó, dự án nhà xã hội buộc phải bố trí khu vực dành cho việc thuê dài hạn.
Đây là điểm làm cho phân khúc nhà ở công nhân trở nên kém hấp dẫn. Một số doanh nghiệp dù có định hướng an sinh xã hội cho công nhân nhưng cũng gặp khó khăn khi triển khai. Khó khăn lớn nhất là quy định pháp luật và pháp lý còn chưa rõ ràng, chồng chéo. Các dự án nhà ở khi xây lên đều không có lãi. Chi phí vật liệu tăng cao cũng khiến các công trình khi xây thường bị đội vốn. Kết quả giá nhà thường cao hơn so với dự kiến.
Các chủ đầu tư dường như ngó lơ nhà ở thu nhập thấp. Họ chỉ tập trung vào các dự án có lợi nhuận cao. Hiện thủ tục chọn nhà đầu tư mất quá nhiều thời gian. Công tác giải phóng mặt bằng diễn biến rất chậm. Đặc biệt thủ tục giao đất cho nhà đầu tư, nhà thầu còn bất cập, khó khăn.
Cần chính sách hợp lý khi xây nhà ở cho công nhân
Đại diện doanh nghiệp xây dựng nêu ý kiến cần có tiêu chuẩn khi xây dựng khu công nghiệp, cụm công nghiệp. Các công trình phải phù hợp với thói quen sinh hoạt, văn hóa sống của người công nhân. Đảm bảo người lao động cảm thấy thoải mái khi ở trong nhà dành cho mình.
Tuy nhiên hiện nay quy hoạch nhà ở công nhân chưa gắn với khu công nghiệp. Nhiều khu công nghiệp dù đầy đủ hạ tầng, cảnh quan nhưng số lượng căn hộ cấp cho người LĐ chỉ đạt 1/10. Số còn lại vẫn phải tiếp tục thuê nhà trọ. Cả doanh nghiệp lẫn người lao động đều muốn thuê nhà ở dài lâu. Thế nhưng chưa thực hiện được vì còn vướng bận chính sách.
Để khuyến khích các nhà đầu tư, doanh nghiệp thì chính phủ cũng cần phải có chính sách ưu đãi về tín dụng. Quy trình cải cách Luật quy hoạch, luật đất đai rất cần cơ chế thông thoáng, rõ ràng. Chính quyền cần đảm bảo đẩy nhanh tiến trình an sinh xã hội, có nhà đối tượng yếu thế.
Các cơ quan quản lý phải kiểm soát chặt chẽ đối tượng được mua nhà công nhân. Tránh để xảy ra tình trạng người không đúng đối tượng mua nhà trục lợi, kiếm lời. Dự án nhà ở xã hội công nhân cũng cần có đầy đủ tiện ích cơ bản. Ví dụ nhà trẻ, bãi đỗ xe, sân chung, siêu thị…
Nếu cần thiết triển khai nhà ở công nhân trong thời gian ngắn, Chính phủ nên kêu gọi các nguồn lực xã hội. Thí điểm việc xây dựng nhà giá rẻ cho thuê đủ đáp ứng khoảng 10000 lao động. Địa điểm xây sẽ nằm trên địa phương đã bố trí sẵn quỹ đất.