Những kẻ âm thầm “mỉm cười” khi Mỹ khốn khó vì lạm phát tăng cao
Vài tháng trở lại đây, đã có số cuộc gọi tăng cao bất thường tới trợ lý pháp lý Yumekia Jones tại văn phòng Indianola của Trung tâm Tư pháp Mississippi. Những cuộc gọi này đến từ những người cần hỗ trợ tài chính ngay lập tức. Theo ước tính, mức tăng đột biến là khoảng 400%.
Giá thực phẩm, tiền thuê nhà và nhiên liệu đã tăng nhanh chóng nên nhiều người không có cơ hội để lựa chọn cho dù rất muốn tránh các khoản vay nóng như vậy, đó là vay tiền mặt ngắn hạn mà không cần kiểm tra thẻ tín dụng và lại còn phải trả mức 2 lãi suất rất cao.
Tỷ lệ thất nghiệp tại Mỹ ở mức thấp nhất trong gần nửa thế kỷ, còn tỷ lệ lạm phát ở mức cao nhất trong vòng 40 năm. Các chuyên gia cho rằng hai yếu tố này đang khiến kinh tế rơi vào bất ổn. Thế nhưng, những ngày sắp tới sẽ là khoảng thời gian đầy phấn khởi đối với người cho vay nặng lãi.
“Lạm phát và tỷ lệ thất nghiệp thấp đồng nghĩa với việc người tiêu dùng có thể cần đi vay tiền để trang trải cuộc sống song vẫn có thể tiếp tục kiếm tiền để trả nợ”, theo David Fisher, CEO của công ty cho vay ngắn hạn, dưới chuẩn Enova (ENVA).
Fisher cho biết công ty của ông dựa vào các nỗ lực marketing, nhu cầu hiện có và chi tiêu nhiều hơn nhằm thu hút nguồn khách hàng mới. Và kết quả cho thấy khoảng 44% các khoản vay đã được cung cấp cho các khách hàng trong quý vừa rồi.
Lạm phát của Mỹ tăng chóng mặt khiến số lượng những người đi vay lần đầu càng tăng lên. Dù là mua thức ăn thay đổ xăng cho xe của mình, người Mỹ đều đang gặp nhiều khó khăn.
Làm việc cật lực kiếm tiền đổ xăng
Trung bình, giá toàn nước Mỹ cho 1 gallon xăng đạt dưới 5 USD, tăng 61% so với năm ngoái. Những người lao động trở lại làm việc trực tiếp sau thời gian ở nhà nhiều ngày vì đại dịch khiến nhu cầu đi lại tăng cao và đẩy giá xăng tăng vọt.
Tuy nhiên, mức lương tối thiểu của liên bang vẫn ở mức 7,25 USD/giờ, tương tự như năm 2009. Những người lao động được trả lương thấp sẽ phải làm việc rất vất vả trong 14 tiếng để có thể đổ đầy bình xăng xe.
Theo khảo sát của LendingClub vào tháng 6, khoảng 2/3 người Mỹ chỉ đủ trang trải cuộc sống với mức lương 3 cọc 3 đồng. Ở những người lao động có thu nhập dưới 50.000 USD, con số này tăng vọt lên 82%.
Dữ liệu cũng cho thấy điểm tín dụng trung bình của những người có thu nhập thấp ở Mỹ cũng đang giảm xuống. Cụ thể số người Mỹ có thu nhập dưới 50.000 USD và tiền lương không dư dả có điểm tín dụng dưới chuẩn dưới 650 là khoảng 40%. Cũng vì điều này nên họ dường như không thể đi vay từ ngân hàng và cũng không đủ điều kiện để được tạm ứng. Experian cho biết 714 là điểm tín dụng trung bình ở Mỹ.
Tuy nhiên, những người này có thể tiếp cận khoản vay nặng lãi, thường là những khoản vay nhỏ khoảng 100-1000 USD có sẵn tại hơn một nửa bang của Mỹ. Họ chỉ cần chứng minh thu nhập vào tài khoản ngân hàng để có thể cầm tiền về.
Hiện số lượng các khoản vay nóng vẫn chưa được tiết lộ. Tuy nhiên, việc đi vay sẽ gia tăng nếu dựa theo các xu hướng trong quá khứ.
Alex Horowitz, giám đốc dự án tài chính tiêu dùng của Pew cho biết: “Dựa theo khảo sát của chúng tôi, có khoảng 70% những người đi vay nóng thường dùng số tiền cho các chi phí hàng ngày và đối phó với các khoản chi phí tăng lên”.
Bẫy nợ
Những người đi vay thường không có nhiều sự hiểu biết về tài chính và cũng có thể không nghĩ ra được phương án khác để vay tiền. Trong khi những khoản vay nóng lại thường có lãi suất rất cao.
Luật pháp liên bang hiện không giới hạn về mức tối đa của lãi suất với các khoản vay nhỏ. Lãi suất trung bình hàng năm cả khoản vay nóng dao động từ 200% ở Minnesota đến 664% ở Texas.
Những khoản vay hết hạn trong vòng 2-4 tuần và người đi vay thường không thể trả đủ số tiền đó. Điều này khiến họ phải trả thêm tiền cho các khoản phát sinh. Đó là vòng lặp lại khoản nợ khó có thể phá vỡ. Cục Bảo vệ Tài chính Người tiêu dùng cho biết, cứ 4 người đi vay thì có 1 người sẽ phải gánh khoản nợ bổ sung gấp tới 9 lần hoặc thậm chí hơn.
Nghiên cứu chỉ ra rằng các nhà cho vay nặng lãi nhắm đến cộng đồng người da đen và Latinh. Michigan là nơi có lãi suất ngắn hạn trung bình là 370%. Nơi đây có khoảng 7,6 địa chỉ vay nóng đáp ứng nhu cầu cho 100.000 người. Và người da đen, Latinh chiếm ¼ dân số ở đây.
Các công ty cung cấp khoản vay nóng đưa ra dịch vụ mà người thu nhập thấp cần trong khi ngân hàng thì từ chối họ. Những công ty này cho rằng cần thiết để áp dụng lãi suất cao vì rủi ro vỡ nợ. Tuy nhiên, theo những người bảo vệ người tiêu dùng, đây là điều sai sự thật.
Các chương trình cung cấp lựa chọn vay vốn nhỏ với lãi suất hàng năm thấp đã được thiết lập tại 7 ngân hàng lớn của Mỹ, bao gồm Bank of America, Wells Fargo và Truist. Theo kế hoạch, các ngân hàng sẽ cân nhắc lịch sử giao dịch xem ai đủ điều kiện vay chứ không phải là điểm tín dụng.
“Có 18 tiểu bang và thủ đô Washington, D.C. đã không cho phép khoản vay nóng và vẫn tồn tại tốt. Mọi người có thể dùng các lựa chọn vay có trách nhiệm và lãi suất thấp”, theo Nadine Chabrier, cố vấn chính sách cấp cao tại Center for Responsible Lending.
Giao ngày, trả sau
Trong 2 năm qua, tổng thị phần của các công ty mua ngay, trả sau (Buy now, pay later - BNPL) tăng tăng từ 200% đến 350%. Hiện tại, các công ty như Klarna và Zip đang hợp tác với Chevron và Texaco nhằm cho phép người Mỹ đổ đầy bình xăng ngay và có thể trả dần trong vòng 6 tuần.
Khách hàng của BNPL thường là thế hệ trẻ như GenZ 2/3 số người tham gia là người vay dưới chuẩn, theo nghiên cứu của Marshall Lux, một nhà nghiên cứu tại Trường Harvard Kennedy.
BNPL không phải tín dụng mà là ghi nợ, những công ty như vậy không coi mình là người cho vay. Các khoản hoàn trả sẽ không tính lãi hay phí, được trừ tự động từ tài khoản ngân hàng của khách.
91% các khoản vay tiêu dùng ở California trong năm 2022 là các khoản BNPL. 24% người dễ bị tổn thương bởi các khoản BNPL đối mặt khó khăn khi thanh toán.
Chabrier nói: “Tôi e ngại rằng mọi người đang dùng sản phẩm tài chính như thế này để đáp ứng nhu cầu cơ bản. Khách hàng của BNPL có thể sẽ mở đồng loạt nhiều tài khoản và rồi gặp khó khi thanh toán hết số tiền đã tiêu”.