Những chỉ báo suy thoái kinh tế Mỹ: 2 quý tăng trưởng âm liên tiếp không đồng nghĩa với suy thoái

Ai quyết định suy thoái?

Công chúng thường hiểu rằng có hai quý tăng trưởng âm liên tiếp thì nền kinh tế sẽ xảy ra suy thoái. Thế nhưng, đối với các học giả tại Cục Nghiên cứu kinh tế quốc gia Mỹ (NBER), nền kinh tế ở trong suy thoái sẽ được quyết định theo những định nghĩa rắc rối hơn nhiều.

Theo định nghĩa của NBER, suy thoái là “sự suy giảm hoạt động kinh tế đáng kể, lan rộng khắp nền kinh tế và kéo dài hơn vài tháng”. Thực tế cho thấy các nhà phân tích của Cục nghiên cứu còn khẳng định rằng họ không sử dụng GDP để làm thước đo chính.

Sự hiểu rõ về suy thoái kinh tế là rất quan trọng bởi lẽ dữ liệu được công bố vào ngày 28 tháng 7 cho thấy Mỹ đã trải qua 2 quý tăng trưởng âm liên tiếp. Mặc dù hai quý tăng trưởng âm liên tiếp luôn đồng nghĩa với một cuộc suy thoái kể từ năm 1948. Tuy nhiên lần này có thể sẽ khác bởi xác định suy thoái không đơn giản.

“NBER sẽ trở thành trò hề cho thiên hạ nếu họ khẳng định Mỹ đang suy thoái trong khi nền kinh tế này vẫn tạo ra 400.000 việc làm hàng tháng. Chắc chắn họ không nghĩ nền kinh tế đang ở trong suy thoái”, theo ông Dean Baker, đồng sáng lập Trung tâm Nghiên cứu và Chính sách Kinh tế nói với CNBC.

Trung bình mỗi tháng, Mỹ tạo ra thêm 475.000 việc làm trong nửa đầu năm 2022. Mỹ khó thể được cho là đang ở trong giai đoạn suy thoái kinh tế với một thị trường lao động mạnh mẽ như vậy. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp có đến 11,3 triệu vị trí còn trống nhưng chỉ có khoảng 5,9 triệu người lao động đang tìm việc. Điều này cho thấy hoạt động tuyển dụng của các công ty sẽ tiếp tục diễn ra sôi nổi.

Dấu hiệu suy thoái

Gần đây, dữ liệu kinh tế của Mỹ không hoàn toàn báo hiệu những điều tích cực mà có cả những điểm xấu. Về cơ bản, chi tiêu tiêu dùng vẫn tăng mạnh nhưng sau khi điều chỉnh theo lạm phát ở đỉnh 40 năm thì điều đó đã không còn đúng nữa.

Một yếu tố tiêu cực tới GDP chính là thâm hụt thương mại của Mỹ lập đỉnh trong tháng 3. Mức tăng trưởng của GDP mà Cục phân tích kinh tế Mỹ theo dõi đã bị đè nặng bởi tốc độ tích lũy hàng tồn kho đang chững lại.

Đối với người dân, tính toán dữ liệu là công việc của các chuyên gia kinh tế. Chắc chắn nhiều người sẽ khó hiểu và thậm chí nghĩ rằng mình bị lừa nếu báo chí và Nhà Trắng không tuyên bố suy thoái khi tăng trưởng GDP của quý hai được công bố là âm. Lạm phát phi mã đã khiến không ít người bị tổn thương và cũng làm suy giảm rõ rệt của một số lĩnh vực trong nền kinh tế. 

Rõ ràng có rất nhiều yếu tố khiến công chúng cảm thấy Mỹ dường như đang rơi vào suy thoái. Chẳng hạn như thiếu hụt nhiều sản phẩm quan trọng, giá cả cao chót vót hay các công ty như Walmart đưa ra cảnh báo lợi nhuận suy giảm vì hành vi người dùng thay đổi.

Trong quý 1, GDP của Mỹ giảm 1,6%. Và mức suy giảm tương tự trong quý II cũng được báo hiệu từ công cụ theo dõi thời gian thực của Cục Dự trữ Liên bang (Fed) chi nhánh Atlanta.

“Tôi cho rằng đó chỉ là trò chơi chơi mang tính ngữ nghĩa. Rõ ràng, quỹ đạo của nền kinh tế đã đi xuống dù chúng ta có tuyên bố suy thoái hay không. Quý 3 còn chứng kiến nền kinh tế suy yếu hơn nữa. Như vậy, chúng ta có thể có 3 quý GDP sụt giảm liên tiếp. Vậy có thể coi Mỹ ở trong suy thoái hay không nếu xét về mặt kỹ thuật”, theo ông Peter Boockvar, Giám đốc đầu tư của Bleakley Advisory Group.

Những tiêu chí

NBER chỉ nhóm họp riêng tư và là một tổ chức khá kín đáo. Họ thường chỉ gọi tên suy thoái vài tháng sau khi suy thoái đã bắt đầu hoặc thậm chí là sau khi suy thoái đã kết thúc. NBER xác định cuộc suy thoái gần nhất là diễn ra trong giai đoạn khủng hoảng COVID 19, bắt đầu vào tháng 2/2020 và kết thúc hai tháng sau đó.

Tuy vậy, chính phủ Mỹ và đa số các hãng tin truyền thông đều coi NBER là phán quyết cuối cùng khi xác định các giai đoạn mở rộng hoặc thu hẹp của nền kinh tế.

NBER thường được coi dựa trên 6 tiêu chí. Đó là số việc làm phi nông nghiệp, thu nhập cá nhân thực tế trừ các khoản thanh toán, số liệu việc làm được đo lường bởi khảo sát hộ gia đình của Cục Thống kê Lao động Mỹ, doanh số bán hàng đã điều chỉnh theo biến động giá cả, chi tiêu tiêu dùng cá nhân thực và sản lượng công nghiệp.

NBER thực hiện quy trình xác định phức tạp hơn nhiều so với cách xác định phổ thông là hai quý tăng trưởng GDP âm liên tiếp.

“Khi có ít nhất ba chỉ báo của NBER trong một tháng, nền kinh tế của Mỹ sẽ chưa bao giờ ở trong suy thoái. Mặc dù chưa có doanh số bán hàng thực cho đến tháng 5 nhưng thu nhập cá nhân thực tế trừ các khoản thanh toán, số việc làm phi nông nghiệp và sản lượng công nghiệp đều tăng trong tháng điều này cho thấy Mỹ chưa rơi vào cuộc suy thoái”, theo ông Tim Quinlan, nhà kinh tế cấp cao tại Wells Fargo.

Nếu trong thời gian tới, NBER không tuyên bố suy thoái, thì câu hỏi tiếp theo là điều gì sẽ xảy ra trong tương lai.

Theo Giám đốc đầu tư Boockvar, không thể tránh khỏi suy thoái và việc NBER đưa ra tuyên bố đó chỉ là vấn đề thời gian. Ông cho biết: “Tôi sẽ không bất ngờ nếu thời điểm bắt đầu suy thoái của NBER muộn hơn một chút”.

Tương tự như nhiều người khác, nhà kinh tế Baker lo ngại rằng Cục dự trữ Liên bang Mỹ có thể tăng lãi suất quá mạnh tay và khiến nền kinh tế của Mỹ rơi vào suy thoái. Tuy nhiên ông tin rằng tình hình kinh tế trong nửa đầu năm nay không cho thấy sự suy thoái.