Nhìn lại chặng đường 10 năm Microsoft thử sức trên thị trường smartphone và nếm trải thất bại

Trước đây Microsoft từng là đối thủ của Apple và Google nhưng hiện đang là nhà cung cấp các ứng dụng trên iOS và Android. Thậm chí Microsoft đã tham gia vào thị trường phần cứng di động với 2 mẫu máy Kin trước khi thế hệ Windows Phone ra đời.

Hiện tại hãy tập trung vào những gì đã xảy ra trong một thập kỷ sau khi câu chuyện về Kin xuất hiện. Dường như số phận của Kin đã được định đoạt từ đầu, từ khi hệ điều hành Windows Phone 7 được công bố vào đầu năm 2010.

Thời gian đầu, Microsoft cho rằng họ có thể dùng cùng một kế hoạch như với Windows Mobile và PC để cấp phép phần mềm trong khi những công ty khác cho sản xuất phần cứng. Các thiết bị đời đầu WP7 đã bị hạn chế về nhiều mặt do Microsoft đưa ra một số yêu cầu rất khó chịu đối với phần cứng. Chẳng hạn như chỉ độ phân giải WVGA (480 x 800px) lúc đầu mới được hỗ trợ. Bên cạnh đó, thiết bị WP7 tụt hậu so với Android trong cuộc đua về số lượng lõi CPU vì có một danh sách các chipset cụ thể được phê duyệt.

WP7 bị đánh giá là một hệ điều hành chưa hoàn thiện, không có trình quản lý tệp trên toàn hệ thống, không có tính năng copy paste, không đa nhiệm và không có chia sẻ internet…

Cho dù những lời đồn đó thì những chiếc điện thoại WP7 đầu tiên được tung ra thị trường vào cuối năm 2010. Chúng được sản xuất bởi những thương hiệu khác nhau gồm HTC, Samsung, LG và thậm chí cả Dell. Trước đó, tất cả họ đều sản xuất thiết bị Android nhưng hiện nhà sản xuất hệ điều hành thống trị trên máy tính đã tham gia cuộc chiến. Bởi vậy các hãng điện thoại sẽ không muốn đứng ngoài cuộc.

Microsoft sẽ đặt dấu chấm hết đối với hệ điều hành Android non trẻ và sự sụp đổ của iOS hùng mạnh? Dường như các nhân viên của Microsoft đã nghĩ vậy khi họ tổ chức một... đám tang cho iPhone. Họ tỏ ra vô cùng chắc chắn rằng Windows Phone sẽ thành công.

Xem qua những chiếc Windows Phone 7 đầu tiên, có HTC HD7, phiên bản kế nhiệm của HD2 huyền thoại. Ngoài ra, còn có HTC 7 Pro, với bàn phím QWERTY trượt, HTC 7 Surround có một loa trượt. Đây là một lựa chọn kỳ lạ, vì các phiên bản đầu tiên của WP7 không thật sự phù hợp cho tín đồ âm nhạc.

Vẫn có những hãng khác tham gia sử dụng hệ điều hành của Microsoft, trong khi HTC sản xuất phần lớn các mẫu WP7 đầu tiên. Chẳng hạn như Omnia từ Samsung, phiên bản gốc của chiếc điện thoại này từng là một trong những thiết bị Windows Mobile đáng chú ý nhất. Dell Venue Pro trông giống như một chiếc điện thoại doanh nhân với bàn phím trượt dọc và dường như nhắm đến việc đánh bại BlackBerry. Trong khi LG cũng sử dụng thương hiệu smartphone nổi tiếng Optimus cho WP7, với LG E900 Optimus 7.

Microsoft đã cùng với Nokia hợp tác vào năm 2011 để phát triển smartphone chạy Windows Phone. Lumia 800 và 710 là những sản phẩm chào sân. Do quá vội vàng nên gã khổng lồ Phần Lan đã dùng phần lớn phần cứng của Nokia N9 cho Lumia 800.

Cả hai sản phẩm đều được cung cấp sức mạnh bởi Snapdragon S2. Đây là một trong số ít chipset trong danh sách được phê duyệt bởi Microsoft. Nó có vẻ hơi thiếu sức mạnh vì chỉ có một lõi CPU vào thời điểm cuối năm 2011. LG Optimus 2X đã lọt vào sách kỷ lục Guinness vào tháng 5 năm đó với tư cách là điện thoại lõi kép đầu tiên.

Lúc đó Microsoft đã đưa ra một phiên bản WP7 mới có tên là Windows Phone 7.5 Mango. Nó đã được tung ra cho các thiết bị cũ hơn và hai chiếc Lumia đã đi kèm với hệ điều hành này thay vì 7.0 khi đến tháng 9.

Sau khi đã bổ sung các tính năng quan trọng như đa nhiệm và chức năng điểm phát wifi cùng với tính năng nhỏ hơn như cho phép chọn một file để làm nhạc chuông, WP 7.5 là phiên bản hoàn thiện hơn của WP7. Bước sang giữa năm 2012, mọi người dùng buộc phải dùng phiên bản này thay vì Windows Marketplace.

Rõ ràng phiên bản gốc 7.0 vẫn chưa hoàn thiện nhưng tình hình còn tồi tệ hơn nhiều vào năm 2012 khi Windows Phone 8 được công bố vào tháng 6 rồi ngay sau đó Microsoft xác nhận rằng thiết bị cũ hơn sẽ không được cập nhật. Điều này đã khiến chúng bị mắc kẹt trên phiên bản 7 cũ kỹ.

Bên trong của hai hệ điều hành vẫn rất khác nhau cho dù giao diện có nhiều điểm tương đồng. WP8 dựa trên Windows RT mới (hỗ trợ máy tính bảng Windows 8) trong khi WP7 dựa trên lõi Windows CE (đã được sử dụng trên Windows Mobile trước đó). Windows RT mới đã cho phép hỗ trợ đa lõi, đồ họa vượt trội với màn hình độ phân giải cao hơn, NFC và hơn thế nữa.

Mặc dù những mẫu điện thoại cũ hơn đã được cập nhật Windows Phone 7.8 và nâng cấp giao diện người dùng, tuy nhiên các hạn chế cốt lõi của hệ điều hành vẫn không được giải quyết.

Tiếp đó là về ứng dụng. Bất kỳ hệ điều hành mới nào đều bắt đầu với một bộ ứng dụng còn hạn chế. Đương nhiên điều này sẽ dẫn đến khó khăn bởi lẽ phần quan trọng nhất trên Smartphone chính lại là ứng dụng. Thế nhưng, WP8 khác với WP7 đến mức điện thoại mới sẽ không thể chạy được phần mềm đã được phát triển cho điện thoại từ thời năm 2010 và 2011. Do đó các nhà phát triển phải làm lại từ đầu.

Microsoft chính thức công bố mua lại bộ phận thiết bị và dịch vụ của Nokia vào năm 2013 với thỏa thuận giá trị 5,4 tỷ euro. Theo đó, Microsoft đã trở thành nhà sản xuất thiết bị Windows Phone hàng đầu trong khi các thương hiệu khác đã hạn chế tham gia.

Năm 2014, thỏa thuận này đã hoàn tất và thương hiệu Nokia Lumia đã được đổi thành Microsoft Lumia vào tháng 10. Lumia đã chiếm 90% số điện thoại sử dụng nền tảng này vào thời điểm đó trong khi các nhà sản xuất khác vẫn tham gia cuộc chơi Windows Phone.

Bước sang năm 2015, Microsoft tiếp tục phát triển hệ điều hành của mình và công bố Windows 10. Đây được cho là phiên bản cuối cùng của Windows. Không lâu sau đó, hãng đã công bố phiên bản di động của hệ điều hành này với một số thay đổi như bỏ Phone và quay trở lại Mobile và gọi là Windows 10 Mobile.

Lumia cũng đã suy sụp sức lực trong cuộc chiến smartphone vào năm 2015 dù đã rất nỗ lực. Tuy vậy ít nhất Lumia cũng để lại ấn tượng trước khi rời đi. Vào cuối năm 2015, Lumia 950 và 950 XL ra mắt và được xem là những chiếc điện thoại Windows tốt nhất từng được sản xuất. Thế nhưng, thực tế chỉ có một số ít Lumia được bán ra với Windows 10 Mobile, Lumia 550 và 650 là hai chiếc còn lại.

Vào năm 2016, Lumia 650 ra mắt và cũng là chiếc Windows Phone cuối cùng. Microsoft đã bắt đầu khai tử WP8.1 vào năm 2017 và cho biết sẽ tiếp tục phát hành các bản sửa lỗi và các bản vá bảo mật. Tuy nhiên sẽ không có tính năng mới nào cho các điện thoại 8x.

Microsoft bắt đầu khuyến nghị người dùng Windows Phone chuyển sang iOS hoặc Android vào tháng 1 năm 2019 . Hãng chính thức rút chân khỏi cuộc chiến hệ điều hành di động vào tháng 12 năm đó và chỉ hứa hỗ trợ ứng dụng Office cho các thiết bị hiện tại đến tháng 1 năm 2021.

Mặc dù đã dừng lại việc tạo ra hệ điều hành di động riêng nhưng Microsoft vẫn chưa rời khỏi lĩnh vực smartphone. Hãng đã trình làng Surface Duo màn hình chạy Android vào năm 2020 nhưng đã tùy chỉnh rất nhiều giao diện với ý tưởng về tính năng đa nhiệm chia đôi màn hình. Sau đó là Surface Duo 2 đã cải thiện được một số lỗi của phiên bản trước, tuy nhiên vẫn chưa thể trở thành đối thủ nặng ký trên thị trường.

Có nguồn tin cho rằng Microsoft sẽ ra mắt chiếc Surface Neo với hai màn hình 9 inch và chạy Windows 10X thay vì Android. Thế nhưng, dự án đã hoãn lại và sau đó lặng lẽ bị hủy bỏ, số phận Windows 10X cũng vậy.

Windows 11 có thể chạy các ứng dụng Android ARM trên PC x86 và có thể chạy các ứng dụng Windows x86 trên phần cứng Android. Một số tính năng của Windows 10x đã được phát hành cùng với Windows 11. Sau cùng Microsoft cũng đã có hệ điều hành thống nhất mà họ từng mơ tưởng. Tuy nhiên đây không phải là thứ sẽ tạo ra sự khác biệt cho sản phẩm smartphone. Hiện Microsoft coi thị trường smartphone là cơ hội để bán ứng dụng và dịch vụ thay vì điện thoại.