Nhân đạo là gì? Tìm hiểu về giá trị nhân đạo trong cuộc sống

Nhân đạo là gì?

Nhân đạo là một đạo lý của con người, thể hiện sự yêu thương, quý trọng và bảo vệ con người.

Nhân đạo được thể hiện ở hành động giúp đỡ đầy tình người về vật chất, tinh thần, sức khỏe, trí tuệ cho những người kém may mắn trong xã hội. Đó chính là thước đo của sự văn minh và sự tiến bộ xã hội, một truyền thống quý báu của dân tộc ta được truyền từ đời này qua đời khác.

Tư tưởng nhân đạo là những suy nghĩ của  cá nhân nào đó về các vấn đề xã hội, từ đó thể hiện tình yêu thương và tôn trọng với nó.

Giá trị nhân đạo là gì?

Giá trị nhân đạo chính là một thuật ngữ văn học thể hiện giá trị cơ bản trong các tác phẩm văn chương, nghệ thuật.

Giá trị này được tạo nên từ cảm xúc của nhà văn thông qua sự miêu tả nhân vật, sự việc, thể hiện nỗi xót thương của con người với con người, nỗi đau đối với số phận bất hạnh hoặc những mảnh đời khó khăn trong xã hội.

Biểu hiện của nhân đạo trong đời sống và trong văn chương

Như trên đã nói, nhân đạo là một đạo lí tốt đẹp của xã hội loài người. Là thước đo để đánh giá sự văn minh và tiến bộ của xã hội. Vậy biểu hiện của nhân đạo là gì?

Biểu hiện trong đời sống

Trong xã hội mà chúng ta đang sống, có không ít những con người, những hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn, bất hạnh. Những mảnh đời bất hạnh đó đang hứng chịu hậu quả của chiến tranh, thiên tai, bệnh tật hay bị bạo hành, ngược đãi…

Chính vì vậy, họ cần sự cảm thông, sẻ chia của xã hội bằng những việc làm cụ thể như nhường cơm sẻ áo, chung tay giúp sức để những hoàn cảnh ấy có thể vượt qua những bất hạnh của mình.

Những phong trào thiện nguyện liên tục được các cá nhân, tổ chức thực hiện với mục đích nhân đạo cao đẹp. Phong trào giúp đỡ nạn nhân chất độc da cam, chia khó với vùng cao, giúp đỡ đồng bào lũ lụt… với những tên gọi cụ thể và việc làm thiết thực: “Trái tim nhân ái”, “Ngôi nhà ước mơ”, “ Vượt lên chính mình”. Phong trào hiến máu tình nguyện…

Những phong trào ấy đã lan tỏa tình yêu thương, tạo hiệu ứng tốt trong xã hội và phát huy được truyền thống tốt đẹp của dân tộc. 

Biểu hiện trong văn chương

Văn chương là tấm gương phản chiếu thời đại và tư tưởng của con người. Những gì phản ánh trong văn chương là tư tưởng tình cảm của người nghệ sĩ nói riêng và con người nói chung. Giá trị nhân đạo trong tác phẩm văn chương từ xưa tới nay thường được biểu hiện ở các phương diện sau.

Phương diện thứ nhất

Văn chương tố cáo xã hội cũ bất công, tố cáo mặt trái của xã hội đẩy con người vào những hoàn cảnh sống trớ trêu, bất hạnh. 

Tác phẩm Chí Phèo của nhà văn Nam Cao là một tác phẩm tiêu biểu. 

Nhân vật Chí Phèo vốn là một anh trai cày hiền lành, lương thiện. Chỉ vì một cơn ghen, bá Kiến đã đẩy hắn vào tù. Để rồi sau bảy tám năm đi tù oan, bị đày đọa, chịu nhiều ấm ức, Chí phèo trở về trong bộ dạng một kẻ lưu manh, một nội tâm quỷ dữ. Hắn sẵn sàng đâm thuê chém mướn, sẵn sàng đập đầu, rạch mặt ăn vạ.

Nhà văn với tư tưởng nhân đạo đã nhìn rõ căn nguyên dẫn đến sự tha hóa của con người. Đó chính là xã hội tàn ác, bất công mà đại diện cho xã hội ấy chính là tên bá Kiến. 

Phương diện thứ hai

Giá trị nhân đạo trong tác phẩm văn chương thể hiện ở lời ca ngợi vẻ đẹp phẩm chất và tâm hồn con người. 

Cũng trong Chí Phèo của nhà văn Nam Cao, chúng ta thấy vẻ đẹp tâm hồn của những con người bị vùi dập. Đâu đó trong con quỷ dữ Chí phèo vẫn có đốm sáng của thiện lương, vẫn còn những khát khao rất bình dị của anh trai cày hiền lành năm xưa. 

Gặp Thị Nở, ăn bát cháo hành thị nấu bằng sự quan tâm và tình yêu, Chí Phèo mơ hồ nghĩ về một cuộc sống bình dị trong lao động- chồng cuốc mướn cày thuê, vợ dệt vải…Cuộc sống bình dị ấy chính là khát khao của người nông dân lương thiện.

Ở nhân vật Thị Nở, nhà văn cho chúng ta thấy bên trong hình hài xấu “ma chê quỷ hờn” ấy, bên trong cái tính cách “dở hơi” ấy là một tâm hồn rất phụ nữ. Chính nét tâm hồn ấy đã cảm hóa được Chí Phèo, giúp hắn nhận ra sự tha hóa của chính mình, nhận ra tội ác của mình và nhen lên khát vọng hoàn lương trong con người hắn. 

Nhà văn với cái nhìn đầy tính nhân đạo đã thấy được vẻ đẹp tâm hồn trong những con người ấy.

Phương diện thứ ba

Giá trị nhân đạo thể hiện ở tình yêu thương, đồng cảm với những nhân vật bất hạnh. 

Đọc Vợ chồng A Phủ của nhà văn Tô Hoài, người đọc thấy được sự đồng cảm của nhà văn dành cho nhân vật chính. Mị lớn lên xinh đẹp, hồn nhiên như bông hoa ban, hoa mận giữa núi rừng. Nhưng cuộc đời của Mị tăm tối từ sau cái đêm hội mùa xuân, cái đêm Mị bị bắt về làm vợ, làm con dâu gạt nợ cho nhà thống lý.

Chuỗi ngày tiếp theo vô cùng tăm tối. Mị làm thân trâu, thân ngựa trong nhà A Sử. Mị bị đánh đập và giam cầm tuổi xuân trong khi khát khao của tuổi trẻ vẫn cồn cào trong con người Mị - Mị vẫn muốn đi chơi xuân. Nhà văn đồng cảm với nhân vật, nói lên tiếng lòng nhân vật để rồi người đọc thấy cần phải làm một điều gì đó để thay đổi số phận của những con người đau khổ.

Phương diện thứ tư

Cuối cùng, giá trị nhân đạo trong tác phẩm thể hiện ở khát vọng đổi thay, ở dự định hướng đi tốt đẹp hơn cho con người. Kết thúc Vợ chồng A Phủ, Mị và A Phủ đã trốn khỏi nhà A Sử để đến với cách mạng. Từ đây, một cuộc sống mới, một cuộc đời mới sẽ đến với các nhân vật của ông. Người đọc thấy Tô Hoài đã vạch ra cho nhân vật của mình con đường đi tìm hạnh phúc.

Tại sao con người cần có lòng nhân đạo? 

Trong cuộc sống con người, nhân đạo là một đạo lí tốt đẹp, là phẩm chất đạo đức cần có ở mỗi người.

• Có lòng nhân đạo, cuộc sống sẽ trở nên tốt đẹp hơn, người với người gần nhau hơn trong sự cảm thông, sẻ chia và thấu hiểu.
• Khi chúng ta trao đi yêu thương, chúng ta sẽ nhận về yêu thương và hạnh phúc. Cuộc sống của bản thân chúng ta cũng vì thể mà có ý nghĩa hơn, luôn tràn đầy niềm tin và lòng yêu đời.
• Với lòng nhân đạo sẵn có ở mỗi người, chắc chắn xã hội này sẽ ngày càng trở nên tốt đẹp.

Lên án những việc làm “ núp bóng” nhân đạo để trục lợi

Bên cạnh những việc làm, những nghĩa cử cao đẹp thể hiện tinh thần nhân đạo cao cả.  Thì, đâu đó trong xã hội chúng ta vẫn còn nhiều những tổ chức cá nhân vì quyền lợi mà sẵn sàng mượn danh làm từ thiện để trục lợi. 

• Có những cá nhân tự lập quỹ hỗ trợ trẻ em, trên Fanpage đăng hàng trăm bài viết kêu gọi cộng đồng chung tay đóng góp, giúp đỡ trẻ em có hoàn cảnh khó khăn. Số tiền kêu gọi được từ các nhà hảo tâm lên đến hàng trăm triệu đồng. Đối tượng đã dùng số tiền trên để chơi game và chi tiêu cá nhân.
• Nhiều đối tượng còn biến mình thành nạn nhân để kêu gọi sự thương xót của cộng đồng. Nhận được sự hỗ trợ thì dùng vào việc ăn chơi trác táng.

Đó là một vài biểu hiện trong xã hội làm cho chúng ta mất lòng tin vào những việc làm mang tính nhân đạo. Chúng ta cần tỉnh táo, sáng suốt trước những chiêu trò trục lợi trên.

Tổng kết

Qua bài viết trên, hi vọng bạn đã hiểu được nhân đạo là gì, hiểu được giá trị nhân đạo là gì. Hãy mở rộng lòng yêu thương, nhìn con người bằng cái nhìn vị tha, bao dung, chia sẻ…Chúng ta sẽ thấy cuộc đời này thật đáng yêu, đáng trân quý biết bao.