Nguy cơ ngân hàng Trung Quốc lỗ 350 tỷ USD do khủng hoảng từ việc “tẩy chay thế chấp”

Các ngân hàng của Trung Quốc phải đối mặt với khoản lỗ thế chấp 350 tỷ USD trong trường hợp xấu nhất xảy ra là niềm tin vào thị trường bất động sản của nước này sụp đổ và các nhà chức trách phải vật lộn để kiềm chế tình trạng hỗn loạn sâu sắc.

Nguy cơ mất hàng trăm tỷ đô la

Niềm tin của người mua nhà trên khắp Trung Quốc đã giảm đi vì có hàng trăm dự án nhà ở bị trì trệ. Hậu quả là xảy ra cuộc tẩy chay nợ vay thế chấp tại hơn 90 thành phố và hệ thống tài chính rơi vào những cảnh báo nguy hiểm.

Tờ Bloomberg đưa thông tin rằng câu hỏi lớn nhất lúc này không phải là nếu cuộc khủng hoảng này có thể phá hủy hệ thống ngân hàng trị giá 56 nghìn tỷ USD của Trung Quốc hay không mà nó sẽ phá hủy đến mức độ như thế nào.

Trong tình huống tồi tệ nhất, ước tính của S&P Global Ratings cho thấy khoảng 2.400 tỷ nhân dân tệ (khoảng 356 tỷ USD) - tương đương 6,4% các khoản vay thế chấp, sẽ gặp nguy cơ thất thoát. Ở một mặt khác, theo cảnh báo của Deutsche Bank, có ít nhất 7% khoản vay mua nhà đang gặp rủi ro nguy hiểm.

Các ngân hàng niêm yết tại Trung Quốc đến thời điểm này chỉ đưa ra báo cáo khoảng 2,1 tỷ nhân dân tệ các khoản vay thế chấp quá hạn bị tác động trực tiếp do cuộc tẩy chay của người mua nhà.

“Các ngân hàng đã bị kẹt ở giữa. Họ sẽ mất nhiều hơn thế nếu không giúp các nhà phát triển hoàn thành tiến độ của dự án”, theo ông Zhiwu Chen - giáo sư tài chính tại Trường Kinh Doanh Đại học Hong Kong bình luận về vụ việc.

“Chính phủ sẽ hài lòng nếu họ ra tay giúp đỡ. Đó là điều đương nhiên. Thế nhưng, lại khiến khả năng tiếp xúc của hệ thống ngân hàng với các dự án địa ốc đang dang dở tăng lên”.

Bắc Kinh đang đặt ổn định tài chính và xã hội là mục tiêu ưu tiên hàng đầu trong bối cảnh đất nước đang bị những trở ngại như tăng trưởng kinh tế chững lại, gián đoạn hoạt động kinh doanh cho Covid 19 hay tỷ lệ thất nghiệp ở thành thị cao kỷ lục bủa vây.

Tính đến thời điểm này, một số biện pháp đã được chính quyền Trung ương dự tính để giải quyết khủng hoảng công cuộc cho vay thế chấp.

Gia hạn thời gian thanh toán khoản vay hoặc thành lập một quỹ do ngân hàng Trung ương hậu thuẫn nhằm hỗ trợ các công ty địa ốc vay vốn hoàn thành tiến độ của dự án là một số ví dụ về đề xuất. Các ngân hàng đều sẽ giữ một vai trò tích cực cho dù bằng cách nào đi chăng nữa.

Rủi ro tài chính mất ổn định

Những biểu đồ trong bài viết này chỉ ra rằng tại sao cuộc khủng hoảng có thể tăng lên và phá hoại hệ thống tài chính ổn định của Trung Quốc.

So với bất kỳ ngành nghề nào khác, các ngân hàng Trung Quốc có mức độ tiếp xúc cao nhất đối với lĩnh vực bất động sản. 

Dữ liệu từ Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC),  cho thấy các ngân hàng có khoảng 39.000 tỷ nhân dân tệ khoản cho vay thế chấp chưa thanh toán tính đến cuối tháng 3. Ngoài ra, còn có 13.000 tỷ nhân dân tệ cho các công ty địa ốc vay vốn.

Theo Giám đốc điều hành Gabriel Wildau của công ty tư vấn Teneo Holdings, nền móng cuối cùng cho sự ổn định tài chính tại quốc gia tỷ dân là thị trường bất động sản.

Các ngân hàng cho vay có mức độ tiếp xúc cao có thể phải chịu sự giám sát chặt chẽ hơn khi các nhà chức trách quốc gia tăng cường kiểm soát những rủi ro. 

Trong tổng số khoản cho vay tại Ngân hàng Tiết kiệm Bưu điện Trung Quốc (PSBC) và Ngân hàng Xây dựng Trung Quốc (CCB) - trên mức giới hạn quy định 32,5% đối với các ngân hàng lớn nhất, các khoản cho vay thế chấp chiếm khoảng 34% hồi cuối năm 2021.

Nếu tình trạng vỡ nợ của người mua nhà tiếp tục lan rộng, sẽ có khoảng 7% các khoản vay thế chấp bị tác động vì liên quan, theo ước tính của nhà phân tích Lucia Kwong của Deutsche Bank. Vì khả năng tiếp cận thông tin của Deutsche Bank còn khá hạn chế, nhất là đối với các dự án chưa hoàn thành nên ước tính trên vẫn còn rất thận trọng. 

Trung Quốc có thể tận dụng nguồn vốn dư thừa tại 10 ngân hàng cho vay lớn nhất quốc gia để hạn chế nguy cơ trên. Tổng số tiền huy động được có thể lên tới 4.800 tỷ nhân dân tệ, theo hai nhà phân tích Francis Chan và Kristy Hung tại Bloomberg Intelligence cho biết.

Dù cho bộ đệm vốn của các ngân hàng tư nhân hiện đang thấp hơn so với mức trung bình, tuy vậy họ vẫn có thể phải gánh vác nhiều trách nhiệm hơn so với các ngân hàng nhà nước. Nguyên nhân là vì các ngân hàng tư nhân đã nhận các khoản cứu trợ trước đó và cũng do họ sở hữu mối quan hệ chặt chẽ hơn với chính quyền địa phương.

Các ngân hàng Trung Quốc đã huy động được một lượng vốn kỷ lục trong nửa đầu năm nay nhờ việc bán trái phiếu nhằm sẵn sàng cho một đợt tăng đột biến và tiềm ẩn các khoản vay gặp rủi ro.

Vào thời điểm cuối tháng 3, nợ xấu tại Trung Quốc vốn đã lên tới 2.900 tỷ nhân dân tệ và có thể đạt mức kỷ lục mới khiến nền kinh tế vốn đang tăng trưởng với tốc độ chậm nhất kể từ khi đại dịch Covid 19 bùng phát càng trở nên căng thẳng hơn.

Người tiêu dùng lại không muốn dùng nhiều đòn bẩy tài chính hơn trong bối cảnh tổng nợ trên GDP của Trung Quốc được cho là sẽ tăng lên mức kỷ lục mới trong năm nay. Kết quả là đã làm dấy lên lo ngại rằng Trung Quốc có thể bị rơi vào suy thoái bảng cân đối kế toán trong trường hợp người dân và doanh nghiệp thực hiện cắt giảm chi tiêu và đầu tư.

Ở một mặt khác, khả năng trang trải nợ nần của người mua nhà càng trở nên khó khăn hơn vì tăng trưởng thu nhập khả dụng đang bị chậm lại. Đà suy yếu của giá nhà đã lan rộng đến 48 trong số 70 thành phố lớn của Trung Quốc tình đến tháng 6. Con số này đã tăng so với mức 20 thành phố hồi tháng 1.

Theo dự báo của S&P Global, trong năm nay, doanh số bán nhà có thể giảm tới 33% nếu khủng hoảng nợ vay thế chấp tiếp tục xảy ra. Từ đó nhiều vụ vỡ nợ hơn sẽ xảy đến khi siết chặt thanh khoản của các nhà chủ đầu tư gặp những trở ngại.

Teneo cho biết trong năm qua, khoảng 28 trên số 100 phát triển địa ốc hàng đầu đã không trả được nợ trái phiếu và cũng không thể thương lượng gia hạn nợ với các chủ nợ của họ.

Trong tháng 6, đầu tư bất động sản đã giảm 9.4% mặc dù cũng đã giúp đẩy mạnh nhu cầu hàng hóa và dịch vụ, chiếm khoảng 20% GDP của nền kinh tế quốc gia tỷ dân.

Các ngân hàng Trung Quốc đang phải đối mặt với một năm 2022 đầy rủi ro và thách thức khi Chính phủ bắt buộc họ phải hỗ trợ cho nền kinh tế. Vào năm ngoái, họ đã ghi nhận mức tăng lợi nhuận nhanh nhất trong gần một thập kỷ. Tuy vậy, trong năm nay lợi nhuận của ngành ngân hàng đang bị đe dọa.

Theo ước tính của các nhà phân tích tại Citigroup, tổng nợ xấu sẽ tăng 28 điểm nếu tăng trưởng đầu tư bất động sản chậm lại 10 điểm phần trăm. Điều này cũng đồng nghĩa với việc các ngân hàng có thể chứng kiến lợi nhuận năm 2022 giảm đi 17%.