Nguy cơ “bong bóng xe điện” nổ tung: Các công ty khởi nghiệp vật lộn tìm cách tránh thảm cảnh

Theo Nhịp sống kinh tế, hãng xe Ford và ông lớn Amazon cho biết họ đã mất khoảng 12,3 tỷ USD trong vòng 3 tháng qua tính nếu tới cuối tháng 4/2022. Nguyên nhân dẫn đến thâm hụt số tiền này là do các khoản đầu tư vào công ty xe điện Rivian. Việc báo lỗ của các ông lớn như khiến giấc mộng rằng bất kỳ công ty sản xuất xe điện nào cũng “hóa vàng” vỡ tan tành.

Mảng xe điện có nguy cơ sụp đổ

Công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực xe điện được cho là tiềm năng nhất tại phương Tây cũng bị rơi vào giai đoạn bùng nổ và suy thoái có thể xảy đến. Đối với các chuyên gia, điều này không còn là vấn đề gì đó quá lạ lẫm, vì nó vẫn luôn xảy ra đi cùng với sự khởi đầu của các ngành công nghiệp mới.

Công ty Rivian hiện chỉ còn được giao dịch với giá hơn 30 USD trong khi thời điểm mới chào sàn là giá khoảng 130 USD. Vào tháng 11/2021, công ty startup này được định giá cao hơn Ford và GM. Tuy nhiên, giờ giá trị của Rivian đã sụt giảm. Rivian không thể thoát khỏi sự bán tháo của các nhà đầu tư, đặc biệt là khi suy thoái kinh tế và lạm phát đang bủa vậy mọi ngành công nghiệp, dù được coi là đối trọng của Tesla với hàng loạt những ưu thế.

Năm ngoái, công ty này chỉ sản xuất được 1015 xe, trong khi đó mục tiêu của họ đề ra là 1.200 xe. Trong giai đoạn 3 tháng đầu năm ngoái, tốc độ sản xuất của hãng đã tăng lên gấp đôi, đạt 2553 xe, tuy nhiên vẫn thiếu số lượng cần thiết để có thể đạt được lợi nhuận và chứng minh giá trị của mình.

Theo kế hoạch dự kiến, công ty xe điện Rivian sẽ xây dựng nhà máy thứ 2 tại Georgia bất chấp việc cơ sở tại Illinois có thể sản xuất được 200.000 xe mỗi năm. 

Tương tự như nhiều nhà sản xuất ô tô khác, Rivian cũng đang chóng mặt trong cuồng quay của cảnh lạm phát và tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng. Thế nhưng, khách hàng của công ty đã tỏ ra rất phẫn nộ vì việc tăng giá dù họ đã đặt trước, do đó hãng đã phải hoãn kế hoạch và lên tiếng xin lỗi khách hàng.

Ở một mặt khác, một số công ty xe điện còn phải đối mặt với mọi thứ tồi tệ hơn gấp nhiều lần. Hàng loạt cái tên đình đám như Faraday Future, Lordstown Motors và Electric Last Mile Solutions đã chứng kiến giá cổ phiếu giảm tới hơn 70% so với thời điểm chào sàn thông qua SPAC. Tất cả đều đang gặp khó khăn đối với cáo buộc và đang bị Ủy ban Chứng khoán Mỹ SEC vào cuộc điều tra và làm rõ.

Đối với các công ty hoạt động trong lĩnh vực sản xuất xe điện, SPAC khá phổ biến khi cho phép các công ty không có doanh thu đáng kể hoặc sản phẩm chưa được chứng minh có thể lên sàn chứng khoán. Đồng thời, các công ty này sẽ không cần chịu nhiều biện pháp giám sát như các doanh nghiệp truyền thống đang phải chịu. Đây rõ ràng là một lợi ích rất lớn mà các công ty này được hưởng.

Thế nhưng, việc giá cổ phiếu xe điện của các công ty này đều đã và đang giảm mạnh có thể là một minh chứng rõ ràng của sự bùng nổ và tình hình phá sản đang đến rất gần. Các nhà đầu tư có cơ hội phóng tên lửa tài chính vào tầng bình lưu của sự giàu có do sự ra đời của chúng. Dẫu vậy, không phải tất cả mọi thứ đều diễn ra suôn sẻ và có thể tăng trưởng. Ví dụ thường được trích dẫn nhiều nhất đó là cú nổ bong bóng dot com vào năm 2000.

Bóng ma quá khứ vẫn ở đó

Giảng viên tại Trường Quản lý Queen ở Anh - người nghiên cứu về bong bóng thị trường chứng khoán, ông William Quinn cho biết gian lận thực sự là điển hình của bong bóng trên thị trường chứng khoán cho dù đến thời điểm này chưa có công ty nào tham gia vào lĩnh vực điện bị kết luận là gian lận.

Ông Quinn đã dựa theo ví dụ điển hình về bong bóng xe đạp của Anh trong những năm 1890 rằng gần như tất cả những công ty xe đạp được niêm yết trên thị trường chứng khoán với mức định giá quá cao đều sẽ rơi vào tình trạng phá sản trong vòng chỉ vài năm sau đó.

Theo ý kiến của giáo sư kinh doanh David Kirsch của Đại học Maryland và là đồng tác giả của cuốn sách "Bong bóng và sự sụp đổ", ông rất kỳ vọng rằng một số công ty startup về xe điện có thể tồn tại và tiếp tục phát triển tương lai nhưng cũng khẳng định rằng nhiều công ty sẽ đi vào đường cùng. Ông cũng cho rằng doanh nghiệp nào chết, doanh nghiệp nào sống đang dần được làm sáng tỏ.

Nikola và Lordstown Motors là những cái tên trong số những công ty xe điện không thể trụ vững. Sau các báo cáo quan trọng về hành vi sai lầm và không thuộc trong hoạt động kinh doanh, những công ty này đã sụp đổ.

Trong vòng xoáy này, không chỉ có các công ty xe điện của Mỹ mà các công ty xe điện đến từ Trung Quốc cũng đã bị cuốn theo. Trong thời gian qua, hàng loạt công ty xe điện nổi tiếng đến từ nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã mất đi một nửa giá trị. Không những thế, những nhà sản xuất pin cho dòng sản phẩm xe điện cũng bị vạ lây.

Theo Kirsch, việc cổ phiếu bị bán tháo tại các công ty khởi nghiệp xe điện muốn cạnh tranh với gã khổng lồ Tesla là một minh chứng cho thấy những thách thức trong việc biến một câu chuyện truyền cảm hứng cho các nhà đầu tư thành một công ty có thể chứng tỏ mình trên giấy tờ với doanh thu và lợi nhuận rõ ràng.

Kirsch nói: “Nhiều doanh nghiệp startpu trong số đó đang ở cảnh nước lên thuyền lên, thế nhưng khi thủy triều rút đi, mọi chuyện sẽ sáng tỏ và chúng ta sẽ thấy ai là kẻ mất hết tất cả”.