Người dân Argentina đã quen “sống chung” với lạm phát

Eduardo Rabuffetti, quốc tịch Argentina, là một giám đốc của hãng bất động sản. Vào năm 1999, ông đã có một lần đến Mỹ để nghỉ tuần trăng mật. Thế nhưng, ông còn hiểu rõ về tờ tiền 100 USD hơn rất nhiều người Mỹ.

Thậm chí Rabuffetti chỉ cần chạm vào tờ tiền là biết đó là thật hay giả và cũng có thể mô tả chính xác những gì có trên tờ 100 USD. Đôi lúc ông còn đi dạo trên các con phố Buenos Aires với hàng chục nghìn USD bỏ túi được dùng để mua đất xây tháp văn phòng.

Ông nói: “Tôi sẽ không ký được gì hết nếu không có tiền mặt ở đây. Tôi cũng đã quen với điều này sau khi đối mặt với nhiều cuộc khủng hoảng khác nhau”.

Tại Argentina, hầu như mọi khoản mua sắm lớn như nhà đất, xe cộ, tác phẩm nghệ thuật xa xỉ đều được thanh toán bằng tiền giấy USD. Quần áo cũ, sàn nhà hay két sắt là những nơi mà người dân Argentina để USD.

Đồng USD vốn đã được yêu chuộng ngày càng được yêu thích hơn khi đồng peso của nước này bị mất giá, nhất là trong tháng vừa qua. Vào thời điểm một năm trước, 180 peso có thể đổi được một USD ở chợ đen. Thế nhưng giờ đây, 1 USD cần tới 298 peso. Giá cả tăng theo khi đồng peso giảm mạnh. Tại đây, lạm phát cũng đã lên mức 64% và được dự đoán sẽ chạm mức 90% vào cuối năm.

Argentina đang trải qua một trong những cuộc khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng nhất trong nhiều thập kỷ. Có lẽ không nền kinh tế lớn nào biết cách sống chung với lạm phát hơn Argentina dù mỗi quốc gia đều đang phải ứng phó với tình trạng này.

Argentina liên tục phải vật lộn với giá cả tăng trong 50 năm qua. Lạm phát tại đây vào cuối thập niên 80 còn lên tới mức 3.000 %, còn hiện tại ghi nhận mức lạm phát trên 30% mỗi năm từ năm 2008.

Ngay sau khi có đồng peso, người Argentina sẽ tiêu mà không để trong thẻ tín dụng vì họ không tin ngân hàng. Họ cũng quên luôn giá cả sau khi trải qua nhiều năm lạm phát.

Các chủ nhà tăng giá thuê ở mức tương tự như mức lương của nhiều công việc tăng gần 50% mỗi năm. Đã có hàng triệu người dân nước này tìm cách lách luật mua USD của chính phủ ở thị trường chợ đen.

Việc các nhà hàng và quán bar vẫn rất đông khách cho thấy xây dựng tại những khu vực giàu có vẫn bùng nổ. Anchoita - một trong những nhà hàng nổi tiếng nhất Buenos Aires - ghi nhận số lượng người đặt chỗ kéo dài đến tận đầu năm sau.

Trong khi đó, người dân tại những khu vực nghèo hơn phải thu gom phế liệu rồi bán lấy tiền mua thực phẩm thiết yếu. Thậm chí, họ thậm chí còn đổi đồ dùng cũ với nhau để không phải dùng đến đồng peso. Họ không được tăng lương và cũng không có tiền tiết kiệm để mua USD. Năm 2016, có 30% người Argentina sống trong cảnh nghèo khó thì hiện đang là 37%.

Bộ trưởng Kinh tế Argentina đã từ chức ngày 2/7. Đồng peso mất giá thêm 26% trong 26 ngày sau đó. Tổng thống Alberto Fernández tiếp tục sa thải bộ trưởng mới, điều này cũng đánh dấu lần thứ 21 một bộ trưởng kinh tế của nước này bị sa thải khi nhậm chức chưa đầy hai tháng.

Argentina ghi nhận mức lạm phát cao cũng có một phần nguyên nhân giống như thế giới đang phải chịu. Đó là xung đột tại Ukraine, gián đoạn nguồn cung và chi tiêu công tăng mạnh. Thế nhưng, theo nhiều nhà kinh tế học, nguyên nhân gây ra lạm phát cũng còn nằm ở chính quốc gia này. Argentina đang chi nhiều hơn thu. Tại đây, các mảng y tế, năng lượng, giáo dục và dịch vụ công đều được trợ giá mạnh tay hoặc miễn phí. Bởi vậy, họ lại tăng đồng peso nhằm bù đắp những thiếu hụt.

Argentina đã vay được 44 tỷ USD từ Quỹ Tiền tệ quốc tế. IMF đã yêu cầu chính phủ Argentina giảm thâm hụt và thực hiện các chính sách thắt chặt tiền tệ. Bộ trưởng Kinh tế Sergio Massa vào tuần trước đã có một quyết định mạnh tay rằng không in thêm tiền để chi tiêu công.

Vào năm 2001, các nhà đầu tư ngoại cho rằng peso có giá thấp hơn nhiều so với tỷ giá chính thức. Ở thời điểm đó, người dân đua nhau đến các ngân hàng để rút tiền trong khi chính phủ chặn việc rút ra rồi bất ngờ hạ giá nội tệ nên số tiền tiết kiệm của công dân đã mất khá nhiều. Bởi vậy, ở tình hình hiện tại, nhiều người Argentina chỉ mong rằng sự việc sẽ không tồi tệ như năm đó.

Hàng nghìn người Argentina đã tham gia biểu tình về lạm phát vào tháng trước. Ana Mabel bán kẹo lạc với giá 150 peso mỗi gói vào tuần trước nhưng hiện phải tăng lên 200 mà vẫn không thể theo được đà tăng của lạm phát. Trong vài tuần qua, mọi thứ cô cần đều tăng giá, từ đường, lạc, túi nilon đến dầu ăn… Cô phải nuôi 5 đứa con và buộc phải vay nợ.

Cô chia sẻ: “Chính phủ không muốn điều hành giá cả và doanh nhân cũng không. Tất cả rơi vào đầu chúng tôi”.

Câu chuyện này cũng chẳng còn xa lạ với người Argentina. Giá cả vào năm 2017 từng tăng đến mức tiền mệnh giá lớn nhất của nước này phải tăng gấp đôi lên 1.000 peso. Hiện tại, tờ tiền này chỉ còn có giá khoảng 3,45 USD bằng một chiếc hamburger. Giá một chiếc iPhone tại quốc gia này có thể lên tới 1 triệu peso.

Nhiều người cũng không còn những khái niệm về giá trị. Đồng hồ trên taxi phải thay đổi, mác giá cũng biến động liên tục, thực đơn cũng thường xuyên được chỉnh sửa.

Oscar Benitez sở hữu một cửa hàng tạp hóa với hơn 80.000 loại hàng hóa khác nhau. Ông không dán giá lên sản phẩm vì dường như không biết giá của chúng khi nhà cung cấp thay đổi giá liên tục chỉ sau vài ngày.

Ông cho biết nhà cung cấp báo giá một chiếc kéo là 600 peso nhưng vào năm ngoái là 120 peso còn một tháng trước nó chỉ 400 peso.

Lạm phát leo thang khiến giá cả biến động nhiều đến mức không ít công ty đã dừng bán hàng để theo dõi tình hình. Do đó nhiều sản phẩm trở nên thiếu hụt như dầu ăn và phụ tùng xe hơi. Mặt khác, người nông dân cũng ngừng cung cấp gói mì và đậu tương để chờ giá cả tăng lên. Trong bối cảnh cơn sốt hàng hóa đang bùng nổ trên toàn cầu, một quốc gia xuất khẩu như Argentina lại càng thiệt thòi hơn.

Ignacio Jauand (34 tuổi) mua mọi thứ từ quần áo, giường, máy chơi game đến dao gọt khoai tây bằng trả góp. Anh có đủ tiền để mua nhưng tin rằng giá của đồng peso sẽ giảm. Các khoản trả góp cuối cùng của anh sẽ có giá trị rất thấp nếu điều đó là đúng. Anh chia sẻ: “Khoản trả góp mua tủ lạnh và tivi sau cùng của tôi chỉ bằng khoảng 2-3 combo của McDonald's. Mua đồ cũng là cách để chống lạm phát”.

Theo ước tính của ngân hàng Trung ương Argentina, công ty phi tài chính và các hộ gia đình của họ sở hữu khoảng hơn 230 tỷ USD tài sản tài chính quốc tế và chủ yếu bằng đồng USD. Hầu hết tiền của họ để trong tài khoản ngân hàng nước ngoài, két sắt hoặc những nơi khác rải rác trên khắp toàn quốc.

Điều này không tốt với đồng peso nên Chính phủ quyết định chỉ cho phép người dân mua 200 USD mỗi tháng. Hiện tại, tỷ giá chính thức là 130 peso một USD thế nhưng trên chợ đen, tỷ giá đã lên 300 peso.

Người dân ở những vùng nghèo khổ của Argentina càng lao đao vì nội tệ mất giá. Silvina López (37 tuổi) bị hỏng một mắt và không thể làm việc sau cơn đột quỵ. Chồng cô là công nhân xây dựng và chỉ được phép làm vào những ngày nắng. Trong bối cảnh giá cả các mặt hàng đều tăng lên, mức lương chỉ 7 USD/ngày không đủ chi tiêu cho gia đình. 

López cần mua bỉm cho con mới chào đời. Tuy nhiên cô cũng không cần peso mà chỉ cần đổi các hộp sữa bột được Chính phủ phát để lấy bỉm.

Vào năm 2001, khoảng 500 nghìn người Argentina đã tham gia vào các câu lạc bộ để trao đổi hàng hóa trong đợt suy thoái. Sau đó mô hình này dần biến mất nhưng khi lạm phát tăng tốc trở lại thời gian gần đây, hình thức này dường như đang trở lại.

Vào một hôm chủ nhật gần đây, có khoảng 100 người tụ tập tại một câu lạc bộ mang theo bánh nướng, thuốc trừ sâu, pizza tự làm, quần áo cũ hay đồ dọn vệ sinh để trao đổi hàng hóa. Crédito là tiền tệ riêng của câu lạc bộ này được dùng để trao đổi. Họ yêu thích tiền tệ này hơn là peso.

Karina Sanchez - người tổ chức của câu lạc bộ đã thông báo rằng họ sẽ đổi mệnh giá của crédito cũ sang lại mới có mệnh giá cao hơn. Người này thừa nhận rằng chính đồng tiền tệ của câu lạc bộ cũng đang trải qua lạm phát.