Người có bất động sản phải đối mặt với những nguy cơ nào trong bối cảnh số hóa dữ liệu?

Người dùng gặp nhiều rủi ro

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị từng nhận định trước đó, hệ thống thông tin nhà ở và thị trường địa ốc chưa đầy đủ, hoàn chỉnh. Việc công khai minh bạch thông tin liên quan tới thị trường BĐS chưa được thường xuyên, liên tục và đầy đủ dẫn tới tình trạng lợi dụng, tung tin đồn, nhiễu loạn thị trường.

Đây được xem là một nguyên dẫn dẫn tới hiện tượng thổi giá, đầu cơ, mua bán không dựa trên giá trị thực, dẫn dắt sai lệch, bóp méo tình hình thực tế của thị trường với hậu quả là đóng băng thị trường, thanh khoản kém do giá BĐS được đẩy lên cao so với giá trị thực trong thời gian dài.

Theo báo cáo “Số hoá dữ liệu thị trường bất động sản: Giới hạn của doanh nghiệp” do Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam (VIRES) công bố mới đây, đã khẳng định vai trò quan trọng của số hóa dữ liệu trong lĩnh vực BĐS bởi quá trình giao dịch hàng hóa BĐS thực chất là giao dịch thông tin BĐS.

thị trường BĐS đang không được thu thập và khai thác theo cách thống nhất

Nhưng đơn vị này chỉ ra thực tế là dữ liệu về thị trường này đang không được thu thập và khai thác theo cách thống nhất, hiệu quả.

Nhất là trong bối cảnh chuyển đổi số của lĩnh vực BĐS hiện nay, thông tin về sở hữu tài sản hoặc BĐS của cá nhân có thể bị đánh cắp bằng nhiều cách, như sự cố bảo mật, tin tặc tấn công hoặc mất thông tin từ các bên thứ 3.

Khi người dùng chia sẻ thông tin cá nhân với bên thứ 3 không đáng tin, nhiều khả năng sẽ xảy ra việc thông tin này bị lộ. Các bên thứ 3 này không loại trừ việc là doanh nghiệp hoạt động trong hệ sinh thái BĐS.

VIRES cho biết: “Nếu thông tin cá nhân về sở hữu tài sản hoặc bất động sản bị đánh cắp, người dùng sẽ phải đối mặt với một số nguy cơ và hậu quả tiềm ẩn, bao gồm: Thông tin cá nhân bị đánh cắp được sử dụng để thực hiện các hành vi lừa đảo, như mạo danh hoặc gian lận tài chính; quyền riêng tư bị vi phạm; ảnh hưởng đến danh tiếng cá nhân hoặc doanh nghiệp; mất mát tài sản hoặc tiền bị trộm cắp do giao dịch giả mạo”.

Cũng có nghĩa, nếu doanh nghiệp không bị hạn chế, kiểm soát hoặc quản lý trong quá trình chuyển đổi số hóa dữ liệu trên thị trường BĐS, khách hàng và xã hội nói chung thì sẽ đối mặt với nhiều rủi ro.

Những giới hạn của doanh nghiệp

Dựa trên thống kê và phân tích một số báo cáo về thị trường BĐS công bố trong giai đoạn 2022 - 2023 của một số đơn vị nghiên cứu như Đất Xanh Services, One Mount Real Estate, BHS Group, Savills Việt Nam, DKRA Group..., VIRES nhận định, với số lượng báo cáo thông tin thị trường BĐS của các doanh nghiệp trong và ngoài nước hiện tại, trung bình hàng quý, một người có thể tiếp cận tối thiểu 8 - 10 báo cáo. Đây cũng được xem là một dạng thông tin về BĐS được số hóa.

Một người có thể tiếp cận tối thiểu 8 - 10 báo cáo thị trường vào mỗi quý

Theo các thông tin này, VIRES cho rằng dù có ảnh hưởng nhất định tới thị trường, nhưng tính xác thực chưa được đảm bảo, chưa có bên thứ 3 nào đủ thẩm quyền và chuyên môn để đánh giá tính chính xác, khách quan.

Trong báo cáo nghiên cứu của nhóm doanh nghiệp tư nhân không chỉ có sự sai khác nhất định về mặt số liệu hay thông tin thị trường, mà còn chứa đựng các thông tin quảng cáo, định hướng người đọc đến các sản phẩm, dự án BĐS của chính doanh nghiệp công bố, hay doanh nghiệp là đối tác, nhà tài trợ cho báo cáo nghiên cứu. Các thông tin như vậy không tách thành trang quảng cáo riêng mà được lồng ghép, cài cắm trong chính dữ liệu báo cáo.

VIRES cũng cho rằng, hiện vẫn chưa có cơ sở pháp lý và quy định cụ thể nào về quyền hạn, trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc công bố thông tin trước công chúng; Quy định về đảm bảo tính xác thực của thông tin và làm rõ trách nhiệm của cơ quan kiểm chứng thông tin do doanh nghiệp công bố, nhất là những tin dưới dạng báo cáo nghiên cứu.

Vì vậy, theo VIRES, các doanh nghiệp cần được vạch rõ giới hạn, được phép khai thác thông tin với sự cho phép và thỏa thuận giữa các bên, trong đó cần cam kết bảo mật thông tin và mục đích sử dụng thông tin. Ngoài ra phải chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu vi phạm quyền riêng tư, Luật An ninh mạng, các cam kết ban đầu với chủ thể cung cấp thông tin.

Thông tin người dùng rất dễ bị đánh cắp

Doanh nghiệp còn có thể lưu thông tin được cung cấp trong khoảng thời gian nhất định theo sự cho phép của chủ thể, nhưng không được lưu giữ lâu dài hay biến dữ liệu đó thành tài sản tư sở hữu.

Với việc khai thác dữ liệu đầu ra từ các cơ quan Nhà nước, doanh nghiệp sẽ được khai thác dữ liệu mở từ cơ quan Nhà nước, nhưng không được bán hay sử dụng với mục đích thương mại.

Với những thông tin từ cơ sở dữ liệu do các doanh nghiệp vận hành, doanh nghiệp có quyền công bố nhưng phải làm rõ phạm vi ảnh hưởng của thông tin đó và đảm bảo tính xác thực của thông tin.

VIRES kiến nghị cần luật hóa quy trình số hóa cũng như xây dựng cơ sở dữ liệu về thị trường BĐS để thiết lập hành lang pháp lý phù hợp nhằm yêu cầu các chủ thể tham gia thị trường đều có trách nhiệm và phải thực hiện nghĩa vị để minh bạch thông tin trên thị trường BĐS. Với những báo cáo do các doanh nghiệp công bố, cần luật hóa cơ chế phản biện độc lập của những chuyên gia nhiều kinh nghiệm và uy tín trong lĩnh vực BĐS, có sự giám sát của cơ quan quản lý Nhà nước, các tổ chức xã hội nghề nghiệp, tổ chức khoa học công nghệ độc lập.