“Miền đất hứa” mới của Apple

Theo Nhịp sống thị trường, CEO Tim Cook đã thực hiện một chuyến thăm cấp cao vào cuối tháng 3 khi lần đầu tiên xuất hiện tại Trung Quốc kể từ khi xảy ra đại dịch. Ông cùng với các đồng nghiệp đã gặp gỡ riêng các quan chức chính phủ tại một cửa hàng bán lẻ của Apple ở Bắc Kinh để bàn luận về hoạt động của công ty.

Xây dựng mối quan hệ với Trung Quốc, được cho là đặc biệt khăng khít là một trong những thành tựu đáng chú ý của Cook tại Apple. Trong hơn 20 năm, công ty đã xây dựng dây chuyền sản xuất và lắp ráp quy mô lớn tại đây, với hàng nghìn đối tác kinh doanh. Tại đại lục, Apple sở hữu hơn 40 cửa hàng và thu gần 20% từ Trung Quốc, trong đó có cả Hong Kong và Đài Loan.

Thế nhưng, Apple đang gặp nhiều khó khăn trong thời gian gần đây khi quá phụ thuộc vào Trung Quốc. Một nguồn tin thân cận cho biết dù Cook có thể tạo dựng sự thân thiết với Bắc Kinh, thì các CEO của Apple vẫn nỗ lực gây dựng mối quan hệ với các quốc gia khác để giảm bớt sự phụ thuộc.

Trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc dưới thời Tổng thống Trump leo thang và những vấn đề ở thời kỳ dịch bệnh, những nỗ lực đa dạng hóa của Apple càng trở nên cấp bách hơn. Vào năm 2020, CEO của Apple nói rằng sự thay đổi của chuỗi cung ứng trong thời kỳ Covid chỉ là điều gì đó nhiều hơn việc điều chỉnh một số nút bấm. Tuy nhiên, một thứ gì đó lớn hơn rõ ràng là sắp diễn ra.

Không dễ để rời Trung Quốc

Apple đã tập trung vào 3 quốc gia khác tại châu Á. Đó là Ấn Độ để sản xuất phụ kiện và iPhone, Việt Nam để lắp ráp Mac và AirPods và Malaysia để sản xuất một số máy Mac. Ngoài ra, Apple cũng nhắm tới Ireland để sản xuất những sản phẩm đơn giản hơn.

Các CEO của Apple đã thúc giục nhân viên hướng đến mục tiêu ra mắt thêm nhiều sản phẩm mới trong năm 2024 bằng cách tìm nguồn cung linh kiện khác cũng như vận hành dây chuyền sản xuất bên ngoài Trung Quốc. Mặt khác, Apple vẫn có kế hoạch tiếp tục hoạt động trên quy mô lớn tại quốc gia tỷ dân.

Sau sự can thiệp trực tiếp từ Tim Cook, Apple đã có một nhóm khoảng hàng trăm nhân sự, gọi là “Tiger Team”, nhằm xử lý những điểm yếu trong chuỗi cung ứng. Nhóm này đã cho thấy sự nỗ lực nhiều hơn.

Nhóm này có mặt trực tiếp tại nhà máy của các nhà cung cấp tại đại lục và các quốc gia khác. Họ đưa ra đánh giá lịch trình bảo trì cơ sở cũng như liệt kê thêm danh sách các nhà cung cấp dự phòng cho mọi thành phần, từ ốc vít tới miếng chèn nhựa. Nhìn chung, Apple đang cố gắng tăng cường khả năng ước tính theo từng phần, qua đó dự đoán về nguy cơ thiếu hụt hiệu quả.

Bên cạnh đó, hãng cũng đang tìm giải pháp giảm sự phụ thuộc vào Đài Loan, cụ thể đối tác là hãng sản xuất chip TSMC. Tuy nhiên, khởi đầu của những nỗ lực này còn khá chậm chạp. Công ty đang chuẩn bị sản xuất một số lượng chip rất nhỏ ở nhà máy tại TSMC ở Arizona vào năm tới.

Thế nhưng, so với các thành phần khác, việc chuyển đổi địa điểm sản xuất chip có thể gặp nhiều khó khăn hơn bởi khó có thể tìm thấy nơi nào có khả năng sản xuất giống với TSMC. Theo dự đoán của nguồn tin thân cận, Apple sẽ phải mất tới gần 1 năm để tăng cường sản xuất trở lại nếu việc sản xuất chip tại Đài Loan sụt giảm.

Trước tình hình đó, Apple cũng đang thận trọng trong từng bước đi của mình. Theo ban lãnh đạo của Apple, Trung Quốc có thể sẽ mất lòng nếu Apple dời hoạt động sản xuất sang quốc gia khác quá nhanh. Thậm chí khách hàng tại Trung Quốc có thể sẽ không còn ủng hộ các sản phẩm được thiết kế bởi Mỹ.

Bên cạnh đó, bên trong Apple còn ghi nhận sự cân bằng mong manh cần duy trì. Nơi đây có những nhóm làm việc khác nhau với mối ưu tiên và mục tiêu trái ngược. Để tìm các thành phần cần thiết, bộ phận mua hàng (procurement team) có thể truy lùng trên khắp thế giới.

Đa số công việc thiết lập hoạt động sản xuất tại 1 vị trí địa lý lại là của bộ phận điều hành sản xuất. Trong khi nhóm này cần phân bổ tài chính và nguồn lực kỹ càng để tạo nên một dây chuyền sản xuất hoàn chỉnh. Đối với việc lắp ráp bên ngoài Trung Quốc, các nhóm phát triển sản phẩm lại có thể đánh đổi giữa kỹ thuật và sự đa dạng hóa.

Miền đất hứa mới

Apple đã thử nghiệm di dời một số hoạt động sản xuất và lắp ráp trong hơn 10 năm qua. Vào năm 2012, họ đã thỏa thuận hợp tác với Foxconn để sản xuất một số mẫu iPhone tại Brazil nhằm lách thuế với hàng nhập khẩu. Sau đó một năm, Apple sản xuất Macbook Pro tại nhà máy Flex ở Texas vì những áp lực chính trị trong nước. Hai dự án này đều không mấy suôn sẻ. Sau cùng, Apple đã phải giảm sản xuất Mac Pro tại Mỹ và chỉ làm phần khóa mã hóa cho sản phẩm này.

Apple đã có bước thay đổi ổn định hơn vào năm 2017 khi bắt đầu sản xuất một số dòng máy iPhone tại Ấn Độ. Về cơ bản, họ vẫn không có động thái nào khiến mối quan hệ với Trung Quốc rạn nứt khi đó. Số lượng nhà cung cấp tại đại lúc thậm chí còn tăng từ năm 2017 đến năm 2020. Từ khi đó, Ấn Độ nổi lên là địa điểm bên ngoài đại lục, là nền tảng cho đa số nỗ lực sản xuất sản phẩm đặc trưng của Apple.

Dù đã trải qua thời kỳ đầu của đại dịch khá bình yên, song Apple vẫn gặp những thách thức lớn khi Covid kéo dài. Năm ngoái, trong những lần công bố sản phẩm quan trọng, công ty đều đối mặt với tình trạng thiếu hụt và chậm trễ.

Sau khi dịch bệnh trở nên căng thẳng hơn, dòng sản phẩm Macbook Air mới đã bị trì hoãn ra mắt tời vài tuần. Điều này khiến các nhà máy của Quanta Computer buộc phải đóng cửa. Vì lý do tương tự mà các nhà máy Foxconn - nơi sản xuất iPhone 14 cũng phải tạm dừng hoạt động. Trong quý nghỉ lễ năm 2022, doanh thu Apple giảm lần thứ 2 trong kỷ nguyên iPhone.

Mục tiêu đa dạng hóa của Apple càng trở nên cấp bách sau vấn đề tại Foxconn. Giờ đây, những kế hoạch mới đầy tham vọng của họ tập trung vào Ấn Độ, sẽ hợp tác với nhiều đối tác để sản xuất AirPods, iPhone, Apple Pencil, các thành phần cho iPad, Mac và Apple Watch. Để sản xuất thiết bị tại Ấn Độ, Apple đã khai thác các đối tác lắp ráp chính từ Đài Loan, Foxconn, Pegatron, Wiston và gần đây là Tata, để làm vỏ ngoài iPhone.

Vào năm ngoái, Apple đã sản xuất hơn 6,5 triệu/200 triệu chiếc iPhone vào năm 2022. Họ đề ra mục tiêu sản xuất 10 triệu chiếc ở quốc gia Nam Á này vào năm 2023. Nhiều người cho rằng con số trên có thể vượt ngưỡng 15 triệu vào năm tới và nhiều khả năng Apple sẽ chuyển đến 25% sản lượng Apple tới Ấn Độ vào năm 2025.

Rob York - Giám đốc điều hành cấp cao bộ phận sản xuất, chịu trách nhiệm cho phần vỏ ngoài của iPhone, Apple Watch và các thiết bị khác và Priya Balasubramaniam - người chịu trách nhiệm hoạt động sản xuất tổng thể của iPhone và các thiết bị khác đã tới thăm Ấn Độ với tần suất ngày một nhiều hơn.

Apple đã sản xuất những lô hàng đầu tiên của các mẫu iPhone mới nhất tại đại lục trong vài năm qua, sau đó đẩy mạnh sản xuất tại Ấn Độ. Dự kiến, Apple sẽ xuất xưởng iPhone 15 ở cả hai nước cùng một lục, với iPhone 15 Plus và iPhone 15 Pro titan sẽ chỉ được sản xuất tại đại lục.

Tại Ấn Độ, quá trình chế tạo iPhone 15 đã được bắt đầu và những thành phần cho thiết bị này đã được sản xuất bởi nhà cung cấp như Jabil. Thế nhưng, năm 2022, Apple chỉ sản xuất vài mẫu nhất định, chẳng hạn như chỉ các mẫu iPhone SE ánh sao và màu đen, mà không có màu đỏ.

Apple đang tìm giải pháp sản xuất nhiều sản phẩm và linh kiện hơn tại Ấn Độ. Hiện tại, các hoạt động với các nhà cung cấp như Salcomp Manufacturing India sản xuất bộ sạc, dây cáp và hộp iPhone có thể sẽ được mở rộng. Công ty cũng đang xem xét thiết lập cơ sở sản xuất các bộ phận có nhựa, kim loại, ốc vít và kính tại Ấn Độ.

Tại Trung Quốc, việc mở rộng thêm và tạo điều kiện thuận lợi cho việc tạo dựng mạng lưới nhà cung cấp từng là chìa khóa năng lực của apple. Tim Cook hiện cần phải làm tất cả từ đầu.