EU "chậm rãi" cấm vận dầu mỏ Nga

Một lệnh trừng phạt mới

Việc thống trị kéo dài hàng thập kỷ qua của Nga đối với thị trường năng lượng của châu Âu đang dần sụp đổ. EU dự định sẽ sớm tung ra đòn lớn nhất trong tuần này, từ đó tiến tới lệnh cấm đối với dầu Nga một cách "chậm rãi" hơn.

Từ đó, Uỷ ban châu Âu đã đưa ra những biện pháp trừng phạt mới đối với Điện Kremlin, bao gồm cả việc cắt bỏ nhập khẩu dầu thô của Nga trong 6 tháng.

Chủ tịch Uỷ ban châu Âu - Ursula von der Leyen nói trong một bài phát biểu tại Nghị viện châu Âu rằng: "Chúng tôi biết rõ điều này sẽ không dễ dàng, một số quốc gia thành viên phụ thuộc mạnh mẽ vào dầu của Nga nhưng đây là việc phải làm. Hiện giờ chúng tôi đề xuất lệnh cấm nhập khẩu hoàn toàn đối với tất cả dầu của nước này, kể cả đường biển và đường ống, dầu thô và dầu đã qua tinh chế".

Bà còn nói thêm: "Với cách tiếp cận theo từng giai đoạn này, chúng tôi có thể tối đa hoá áp lực lên Nga, đồng thời giảm thiểu thiệt hại cho mình, cũng như các đối tác của chúng tôi trên khắp thế giới".

Sau thông báo trên, giá dầu đã tăng, dầu thô Brent tăng hơn 3,7% trong ngày, được giao dịch ở mức 108,3 USD/thùng trong những giao dịch vào cuối buổi sáng ở châu Âu.

Một số nhà phân tích cho rằng châu Âu có thể sẽ cắt đứt quan hệ dầu mỏ với Nga, nhưng nỗ lực này sẽ mất khá nhiều thời gian và có thể sẽ dẫn tới tình trạng thiết hụt và giá xăng, dầu diesel, nhiên liệu máy bay cũng như các sản phẩm khác sẽ tăng theo.

Trong khi đó, người tiêu dùng hiện đang phải vật lộn với lạm phát, điều này có khả năng làm trật bánh phục hồi kinh tế sau đại dịch.

Người đứng đầu bộ phận địa chính trị Energy Aspects của một công ty nghiên cứu - Richard Bronze cho biết rằng sẽ khá phức tạp vì hai phần của hệ thống năng lượng toàn cầu đã từng rất gắn bó hiện đã mất liên kết, điều này sẽ gây ra những gián đoạn và gia tăng thêm chi phí.

Mục tiêu của EU

Mục tiêu của Liên minh châu Âu vô cùng rõ ràng, họ muốn cắt đứt những nguồn tiền của Nga từ việc bán dầu, là nguồn thu xuất khẩu lớn nhất và cũng là nền tảng của nền kinh tế Nga. Florian Thaler, giám đốc điều hành của OilX - công ty nghiên cứu năng lượng đã ước tính doanh số bán dầu của Nga sang châu Âu trị giá 310 triệu USD mỗi ngày.

Trong tuần trước, Nga đã cắt nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên cho Ba Lan và Bulgaria. Các nhà phân tích cho rằng dầu mỏ của Nga có thể là một mục tiêu dễ dàng hơn so với khí đốt. Oswald Clint, nhà phân tích tại Bernstein, một công ty nghiên cứu chia sẻ rằng: "Hệ thống dầu có thể tự cấu hình lại chính nó".

Mặc dù vậy, đối với Liên minh châu Âu, việc tạm "cai nghiện" dầu mỏ của Nga sẽ là một nhiệm vụ vô cùng nặng nề và khó khăn, điều này có thể sẽ gây ra sự chia rẽ. Khoảng 25% dầu thô của châu Âu tới từ Nga, nhưng có sự khác biệt lớn về mức độ phụ thuộc giữa các quốc gia với nhau, với nguyên tắc chung là các quốc gia gần Nga hơn về mặt địa lý thường vướng vào mạng lưới năng lượng của nước này.

Anh - một quốc gia không phải là thành viên của Liên minh châu Âu có sản lượng khai thác dầu từ Biển Bắc cho biết họ sẽ loại bỏ dần năng lượng của Nga. Ngoài ra, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Pháp là những nước nhập khẩu dầu tương đối thấp từ Nga.

Mặt khác, những quốc gia như Hungary, Slovakia, Phần Lan và Bulgaria, hơn 75% lượng dầu của họ tới từ Nga và có thể sớm gặp khó khăn trong việc tìm các nguồn thay thế. "Nền kinh tế Hungary không thể vận hành nếu không có dầu thô từ Nga", Ngoại trưởng Hungary, Peter Szijjarto cho biết.

Hai quốc gia Đức và Ba Lan dường như quyết tâm chấm dứt sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga và điều này chính là chìa khoá cho chính sách của châu Âu.

Chính phủ Đức cho biết họ đã có thể chấm dứt các hợp đồng đối với dầu thô của Nga loại trừ nhà máy lọc dầu Schwedt và một nhà máy khác ở miền Đông nước Đức có tên là Leuna, chiếm tới khoảng 12% tổng lượng nhập khẩu của nước này từ Nga.

Bộ trưởng Bộ Kinh tế Đức - Robert Habeck cho biết trong ngày 2/5 rằng: "Lệnh cấm vận đã được thực hiện từng bước một".

Sự cạnh tranh tốn kém

Mặc dù dầu được coi là một loại hàng hoá, nhưng có nhiều loại dầu với các đặc tính khác nhau và các nhà máy lọc dầu thường chế biến một số loại dầu thô nhất định.

Nhiều nhà phân tích cho rằng việc cách ly khỏi dầu của Nga có thể sẽ gây tốn kém chi phí ngay cả khi có tìm được nguồn nhiên liệu này.

Người đứng đầu công ty dầu lớn MOL của Hungary - Zsolt Hernadi cho biết rằng họ có thể cần tới 4 năm và 700 triệu USD để hiệu chuẩn lại những nhà máy lọc dầu của mình trong trường hợp dầu của Nga bị cấm vận. Các nhà phân tích cho rằng lệnh cấm vận có thể gây ra một cuộc cạnh tranh về các nguồn dầu thay thế.

Viktor Katona, một chuyên gia dầu mỏ tại Kpler, chuyên theo dõi những dòng năng lượng, cho biết trong số các sản phẩm thay thế có thể có đối với dầu Nga, chỉ có sản lượng của Ả Rập Xê Út là phù hợp, nhưng sản lượng xuất khẩu của họ luôn "dậm chân tại chỗ".

Ông Katona cho biết rằng dầu của Iran cũng có thể dùng được nhưng việc Mỹ liên tục áp đặt các lệnh trừng phạt đã làm giảm doanh số bán nhiên liệu của nước này. Dầu từ Venezuela, nơi cũng bị hạn chế bởi những lệnh trừng phạt, thường được nhắc tới như một sự hoán đổi có thể có đối với dầu thô của Nga.

Được biết, nguồn cung của dầu diesel đang thiếu hụt vì các nhà phân phối châu Âu đang ngày một thận trọng hơn khi mua những sản phẩm tinh chế từ Nga. Dầu diesel hiện đang được bán ra với giá khoảng 170 USD/thùng, cao hơn rất nhiều so với giá dầu thô Brent 107 USD/thùng, và ông Katona dự đoán rằng giá sẽ tiếp tục tăng cao.

Theo RAC, một câu lạc bộ những người lái xe thì giá dầu diesel ở Anh đã tăng hơn 35% trong vòng 12 tháng qua. Ông Katona cho biết một lệnh cấm vận "sẽ sớm gây ra nỗi đau rõ ràng cho nhà máy lọc dầu châu Âu, người chịu hậu quả trực tiếp không ai khác mà chính là người dân".

Bộ Kinh tế Đức cho biết họ không mong đợi về việc tự nguyện chấm dứt quan hệ cung cấp với Nga ở Schewedt, họ đang tìm hiểu các lựa chọn pháp lý, bao gồm cả việc liệu nhà nước tiếp quản có chính đáng hay không.

Một câu hỏi nữa hiện đang được đặt ra đó là liệu một lệnh cấm vận đối với dầu của Nga có đạt được mục đích là sẽ cắt đứt nguồn thu của Điện Kremlin hay không.

Cho tới nay, áp lực đối với Nga dường như đang gia tăng, Rystad Enerfy - một công ty tư vấn dự đoán mặc cho sản lượng dầu Nga giảm vào năm 2022 nhưng tổng thu nhập của Chính phủ Nga từ nhiên liệu có thể sẽ tăng khoảng 45%, lên mức 180 tỷ USD.