Đi ngược với xu hướng toàn cầu, ngân hàng trung ương Nhật Bản vẫn áp dụng lãi suất âm

Trong tuần này, các ngân hàng trung ương lớn trên thế giới, điển hình như Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) hay Ngân hàng trung ương Thụy Sĩ (SNB) được dự đoán là vẫn giữ vững lập trường tăng lãi suất mạnh tay để chống lạm phát. Do đó, việc ngân hàng trung ương Nhật Bản một mình một chính sách tiền tệ có thể càng trở thành điểm nhấn đáng chú ý.

Hãng tin Bloomberg cho biết Thống đốc BOJ Haruhiko Kuroda và các đồng nghiệp của ông được cho là sẽ không có động thái nào khi cuộc họp về chính sách tiền tệ kết thúc vào hôm thứ 5. Fed sẽ công bố kết quả cuộc họp vài giờ trước đó, và rất có thể có đợt nâng lãi suất 0,75 điểm phần trăm lần thứ 3 liên tiếp.

Như vậy, chỉ có duy nhất ngân hàng trung ương Nhật Bản trên thế giới hiện nay thực hiện lãi suất âm. Trong bối cảnh đất nước áp dụng lập trường này, đồng yen Nhật có thể sụt giảm thảm hại hơn so với đồng USD và những đồng tiền chủ lực khác trong thời gian vừa qua cũng tiếp tục lao dốc.

Vào tuần trước, các nhà hoạch định chính sách tại Tokyo đã thúc đẩy sự cảnh báo về đà lao dốc kinh khủng của đồng nội tệ trong bối cảnh tỷ giá đồng yen so với USD ghi nhận mức giảm xuống gần ngưỡng thấp nhất 24 năm. Theo thông tin từ Bộ trưởng Bộ Tài chính Nhật Bản, một trong những lựa chọn được tính đến là sự can thiệp trực tiếp vào thị trường ngoại hối. Và việc can thiệp sẽ xảy ra một cách bất ngờ, nhanh chóng trong một số trường hợp cần thiết.

Thống đốc Kuroda vẫn giữ vững lập trường của mình về chính sách tiền tệ cho dù nỗi lo về tình trạng đồng yen mất giá vẫn còn đó. Ông đề cập đến thông tin rằng việc đồng yen mất giá nhanh chóng là điều không được mong đợi. Tuy nhiên, ngân hàng trung ương Nhật Bản vẫn tiếp tục giữ vững quan điểm của mình cho dù đồng yen rớt giá xuống mức 144,99 Yên đổi 1 USD trong tháng 9 này. Quan điểm đó là một đồng yen yếu sẽ là nhân tố tích cực đối với nền kinh tế chung nếu ổn định.

Chuyên gia Kyohei Morita của Nomura Securities đưa ra cảnh báo đối với các nhà bán khống đồng yen Nhật: “Đồng yen có thể rơi xuống mức dưới 145 yen đổi 1 USD, tuy nhiên có thể cũng tương tự như trò đùa với lửa nếu vẫn tiếp tục bán tháo đồng tiền này”. Chuyên gia nói thêm: “Lần này, sự khác biệt nằm ở chỗ các nhà giao dịch cần xem xét giữa một bên là những lời cảnh báo cứng cỏi của các nhà chức trách quản lý tiền tệ của Nhật Bản và một bên là quan điểm nới lỏng không lung lay của ông Kuroda”.

Ông Kuroda đã bày tỏ quan điểm rằng: “Cho dù ngân hàng trung ương Nhật Bản BOJ nỗ lực điều chỉnh chính sách tiền tệ để phần nào phản ứng với sự mất giá của đồng nội tệ thì tác dụng đem lại cũng không là bao”.

Vào tháng 7, ông cho biết BOJ cần nâng lãi suất cơ bản để ngăn chặn sự sụt giá của đồng yen. Thế nhưng, cách làm như vậy sẽ tương tự như một đòn đau giáng vào nền kinh tế đang vật lộn hồi phục sau cú sốc do dịch bệnh Covid 19 gây ra.

Dẫu vậy, quan điểm của ngân hàng trung ương phải trả giá ngày càng đắt. Mức trần 0,25% mà BOJ áp lên lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm đang đứng trước sức ép điều chỉnh trong khi BOJ giữ lãi suất ngắn hạn ở mức âm 0,1%. Vào tuần trước, lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản đã bị đẩy lên kịch trần lần đầu tiên kể từ tháng 6 do xu hướng bán tháo trên thị trường trái phiếu toàn cầu. Riêng hôm thứ 4 và thứ 5 tuần trước, ngân hàng trung ương Nhật Bản đã phải bỏ ra 1,4 nghìn tỷ yen, bằng khoảng 9,8 tỷ USD, để mua vào trái phiếu. Động thái này nhằm bảo vệ mức trần lợi suất.

Chia sẻ với Bloomberg, ông Hideo Hayakawa, một cựu quan chức BOJ cho biết ngân hàng trung ương Nhật Bản BOJ nên điều chỉnh chính sách kiểm soát đường cong lợi suất YCC bởi lẽ một trong những nguyên nhân khiến đồng yen rớt giá mạnh là vì việc áp trần lợi suất này. 

Ở một mặt khác, theo quan chức của BOJ, tăng lãi suất cũng giống như nâng trần lợi suất. Điều này đồng nghĩa với việc họ bác bỏ lựa chọn này cho đến khi đạt được mục tiêu về lạm phát bền vững trong nền kinh tế.

Lạm phát tại Nhật tiếp tục mạnh lên với tốc độ cao hơn kỳ vọng trong lúc ông Kuroda đang chờ đợi những tín hiệu tích cực của sự tăng giá bền vững và tiền lương đi lên. Theo báo cáo của Chính phủ nước này ngày 20/9, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Nhật Bản trong tháng 8 đã tăng 2,85% so với cùng kỳ năm trước. Mức lạm phát này cao hơn so với mức mục tiêu 2% mà BOJ đã đề ra, khiến ngân hàng trung ương Nhật Bản sẽ phải lý giải nhiều hơn nếu tiếp tục giữ vững quan điểm của mình trong việc thực hiện chính sách mềm mỏng sau cuộc họp hôm thứ 5.

Nên ngân hàng trung ương BOJ đưa ra một động thái bất ngờ nào đó, rất có thể đó sẽ là thay đổi dự báo về lãi suất trong tương lai, bởi lẽ so với điều chỉnh trần lợi suất thì cách này dễ hơn nhiều. Theo dự kiến, BOJ sẽ giữ lãi suất ở mức thấp hơn hoặc hiện tại.