Cơ hội nào cho những nhà đầu tư giá trị trong thị trường chứng khoán?

Chiều ngày 7/11, Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC) thông báo về số lượng tài khoản giao dịch chứng khoán của nhà đầu tư trong nước và nước ngoài tính đến ngày 31/10/2023 theo quản lý trên hệ thống của VSDC.

Cụ thể, số lượng tài khoản giao dịch trong nước đạt 7.400.592 tài khoản; trong đó, tài khoản của nhà đầu tư cá nhân là 7.384.707 tài khoản, tài khoản của nhà đầu tư tổ chức là 15.885 tài khoản.

Tại ngày 31/10, số lượng tài khoản giao dịch nước ngoài đạt 44.952 tài khoản; trong đó tài khoản nhà đầu tư cá nhân là 40.429 tài khoản, tài khoản của nhà đầu tư tổ chức là 4.523 tài khoản.

Theo VSDC, tổng số tài khoản mở mới trong tháng 10 là 167.659 tài khoản và số tài khoản thực hiện đóng là 545.386 tài khoản; trong đó, số tài khoản được đóng nhiều nhất tại Công ty cổ phần Chứng khoán MB (MBS) với 543.753 tài khoản.

Hiện tại, MBS đang rà soát lại danh sách những tài khoản mở tại MBS và chủ động thực hiện đóng các tài khoản đã mở trước đó nhưng không có phát sinh giao dịch.

Hồi cuối tháng 9 ghi nhận số tài khoản giao dịch của nhà đầu tư đạt 7,82 triệu tài khoản, đã giảm gần 378.000 tài khoản xuống còn 7,45 triệu tài khoản tính đến cuối tháng 10.

Thị trường chứng khoán "đỏ lửa" trong tháng 10 vừa qua

VN Index giảm tới 10,9% trong tháng vừa qua, mới vài tuần trước, không nhiều người nghĩ đến khả năng thị trường bị xóa sạch sóng tăng để trở về mức xuất phát đầu năm 2023. May mắn là thị trường bất ngờ quay ngược về quá khứ để mở ra nhiều cơ hội mới cho nhà đầu tư.

Kết quả kinh doanh vẫn có lãi

Các doanh nghiệp vẫn đang thông báo kết quả tài chính quý III. Không nhiều đơn vị đạt được con số lợi nhuận ấn tượng, một vài số liệu thậm chí gây thất vọng, nhưng nhìn chung các doanh nghiệp vẫn đang làm ăn có lãi.

Thống kê của FiinTrade cho thấy, tính tới hết tháng 10 có 951/1.609 ngân hàng và doanh nghiệp niêm yết đại diện 92,5% tổng giá trị vốn hóa trên HoSE, HNX và UPCoM công bố kết quả kinh doanh, tổng lợi nhuận sau thuế trong quý III/2023 tăng 0,3% so với cùng kỳ.

Lợi nhuận sau thuế của nhóm cổ phiếu tài chính tăng 2,1% so với cùng kỳ năm ngoái, nhờ vào thị trường chứng khoán và bảo hiểm, trong khi ngân hàng lại giảm nhẹ.

Lợi nhuận sau thuế của khối phi tài chính tiếp tục giảm so với cùng kỳ (-3,6%), tuy nhiên tốc độ suy giảm thu hẹp đáng kể so với những quý trước đó.

Xét theo ngành, thì công nghệ thông tin, du lịch và giải trí vẫn tiếp tục đà tăng trong những quý gần đây, trong khi dầu khí và thép vẫn ghi nhận tăng trưởng đột biến trong quý vừa qua.

Bất động sản là một trong các ngành có lợi nhuận đảo chiều từ tăng trưởng sang suy giảm

Bất động sản, hàng hóa và dịch vụ công nghiệp, dược phẩm là những ngành có lợi nhuận đảo chiều từ tăng trưởng sang suy giảm. Các ngành duy trì đà giảm về lợi nhuận là bán lẻ, tiện ích (điện, nước, khí đốt), hóa chất, hàng cá nhân và gia dụng, viễn thông.

Bức tranh kết quả kinh doanh 9 tháng đầu năm 2023 gồm cả mảng sáng và tối, tuy nhiên vẫn có thể nêu tên không ít doanh nghiệp niêm yết vẫn ghi nhận tăng trưởng và có lợi nhuận tốt. Thị trường vừa trải qua nhịp điều chỉnh lớn khi VN Index giảm 17,5% kể từ đỉnh, nhưng không hẳn gây thất vọng với mùa báo cáo tài chính quý III. Nguyên nhân thực tế vì sự kết hợp giữa biên độ điều chỉnh tương xứng với chiều tăng quá mạnh trong 4 tháng (tháng 5 đến tháng 9), cùng những biến cố mới gây lo lắng về vĩ mô.

Theo đó, đây chính là sự lên giá của đồng USD và những căng thẳng quốc tế, nổi bật là xung đột lan rộng tại Trung Đông có thể sẽ làm giá dầu bị đẩy lên cao, khiến quá trình kiềm chế lạm phát ở nhiều khu vực trên thế giới gian nan hơn. Đồng thời việc này có thể khiến lãi suất USD neo cao trong thời gian dài hơn.

Trên thực tế, trong các nhịp điều chỉnh lớn của thị trường chứng khoán đã có sự kết hợp như vậy, giữa nguyên nhân nội tại về yếu tố định giá cổ phiếu (giá tăng mạnh trước đó) và nguyên nhân phát sinh mang tính thời điểm gây ảnh hưởng tới tâm lý chung. Chẳng hạn, thị trường chứng khoán Việt Nam trong năm 2022 điều chỉnh sâu kéo dài từ tháng 4 đến tháng 11 không chỉ là tái định giá sau giai đoạn tăng quá nhiều từ năm 2020 - 2021, mà còn do ảnh hưởng từ vụ “nổ” bong bóng trái phiếu doanh nghiệp.

Hiện tại, chỉ số VN Index chỉ cao hơn khoảng 13% (so với đáy tháng 11/2022) nếu so với mức điều chỉnh tối đa của chu kỳ suy thoái 2020 - 2021. Câu hỏi đặt ra lúc này là mức tăng 13% có thể phản ánh được sự thay đổi về bản chất câu chuyện tăng trưởng kinh tế giữa giai đoạn quý IV/2022 và quý I/2023 hay không?

Nền tảng thị trường cùng triển vọng nền kinh tế đều tốt lên

Trở lại giai đoạn năm 2022 đến quý I/2023, tăng trưởng GDP liên tục sụt giảm qua từng quý và chạm đáy với mức 3,32% vào quý I/2023, chỉ nhỉnh hơn mức tăng trưởng 3,21% hồi quý I/2020 - khi đại dịch Covid - 19 bùng phát và làm dừng lại mọi hoạt động kinh tế. Thị trường chứng khoán đã phản ánh trước nguy cơ này khi vào tháng 11/2022 đã chạm đáy, tức từ quý IV/2022.

Thị trường chứng khoán bắt đầu phục hồi sau khi nguy cơ được xác thực bằng mức tăng trưởng rất thấp trong quý I/2023, sau đó đi ngang cho tới tháng 4, trước khi bước vào nhịp tăng kéo dài phản ánh kỳ vọng tăng trưởng kinh tế trong quý II và quý III.

Nhìn vào sự tương ứng giữa biến động của kênh chứng khoán với những con số vĩ mô, VN Index hiện tại đã trở lại tương đương với giai đoạn tháng 3/2023, trong khi nền kinh tế xác thực đã có cải thiện, dù khó có thể đạt lại mức tăng trưởng mục tiêu của cả năm nay.

Dưới góc độ đầu tư dài hạn, các biến động mang tính thị trường chỉ là những gợn sóng nhỏ

Như vậy chỉ có 2 khả năng dẫn tới tình trạng này: Một là thị trường chứng khoán đang chiết khấu rủi ro kinh tế sẽ giảm vào những quý tới với nền thấp tương đương hồi quý I/2023. Hai là thị trường lo sợ quá mức và đang bị định giá thấp do các động lực thị trường, không phải những yếu tố về nền tảng vĩ mô.

Hay theo một so sánh khác cũng góp phần làm sáng tỏ vấn đề này là: Thời điểm tháng 11/2022 thị trường chạm đáy, mức định giá P/E khoảng 9,5 lần. Tháng 3 - 4/2023 là giai đoạn đi ngang, mức định giá P/E từ 11-12 lần. Vào cuối tháng 10, kết quả kinh doanh vẫn chưa công bố hết, nhưng nhịp điều chỉnh sâu vừa qua đã khiến P/E chỉ còn 12,4 lần.

Như vậy, câu hỏi đặt ra khi đánh giá rủi ro thị trường lúc này sẽ đơn giản hơn, là liệu doanh nghiệp hiện tại so với thời điểm quý I/2023 có kinh doanh tốt hơn không và liệu nền kinh tế hiện tại cũng như năm 2024 có xấu hơn năm 2022 và quý I/2023 hay không?

Thực tế không ai có thể đoán trước được sự tăng hay giảm của thị trường và cổ phiếu, nhất là về cường độ. Bởi chỉ cần một lý do rất nhỏ thôi cũng có thể kích hoạt bán tháo, hay đơn giản chỉ là việc nhà đầu tư sử dụng đòn bẩy quá nhiều. Nhưng, khi nhìn nhận dưới góc độ đầu tư dài hạn, các biến động mang tính thị trường này chỉ là những gợn sóng nhỏ.

Đôi khi các động lực thị trường làm sụt giảm giá trị cổ phiếu, định giá cơ bản thấp lại chính là cơ hội để đầu tư giá trị. Nếu hoạt động đầu cơ trong vài tuần hay vài tháng là sự đặt cược vào khả năng dao động của các động lực thị trường, thì đầu tư dài hạn sẽ đặt cược vào sự tăng trưởng của nền kinh tế và doanh nghiệp tính bằng năm, thậm chí nhiều năm.

Có thể thấy rằng, khi thị trường chứng khoán liên tục giảm điểm, cũng sẽ ảnh hưởng tới các kênh đầu tư tài chính khác. Nhà đầu tư cần trang bị thêm kiến thức, tham khảo kỹ thị trường thông qua những công cụ phân tích, tư vấn từ giới chuyên gia.