Bỏ túi lời Đức Phật dạy về “danh lợi”: Tranh giành về mình cũng chắc gì đã được!

Theo Phật giáo, mối họa về danh lợi ít được cảnh báo bởi vì mọi người thường nghĩ rằng các nguồn gốc của tội lỗi là xuất phát từ tiền bạc. Trên thực tế thì không ít người họ không cần tiền mà họ chỉ đam mê danh lợi. Nhất là cánh đàn ông họ có hy vọng được người đời ca tụng và trọng vọng nên cũng cố gắng leo lên chức này, chức kia bất chấp mọi hậu quả. 

Lời Đức Phật dạy về danh lợi

Có một thời, Thế Tôn trú ở Ràjagaha, tại Veluvana. Lúc này, hoàng tử Àjàtasattu (A Xà Thế), sáng chiều đi đến hầu Devadatta (Đề Bà Đạt Đa) với năm trăm cỗ xe cũng như cúng dường các món ăn trong năm trăm mâm bàn.

Lúc này có một số đông Tỳ Kheo đi đến Bạch Thế Tôn, Ngài dạy rằng:  Này các Tỳ kheo, chớ có thèm lợi đắc, cung kính và danh vọng của Devadatta. Này các Tỳ kheo, nếu như đem bóp lá gan trước mũi cho dữ thì con chó đó càng dữ dội bội phần, Cũng tương tự, chừng nào hoàng tử Àjàtasattu sáng chiều còn đi đến hầu Devadatta với năm trăm cỗ xe và cúng dường các món ăn trong năm trăm mâm bàn, thời này các Tỳ kheo, đối với Devadatta, chỉ có chờ đợi sự tổn giảm trong thiện pháp, không có sự tăng trưởng.

Như thế thì khổ lụy là lợi đắc và cung kính, danh vọng,...các ông cần phải học tập. Các thầy có thể thấy pháp của Đề-bà-đạt-đa thanh tịnh? Trái lại thì Đề-bà-đạt-đa tạo ác sâu nặng và sẽ chịu tội ở nhiều kiếp để không thể chữa trị. Đối với pháp của ta, cũng chẳng thấy được một ngày mảy may điều lành có thể kể ra được. 

Nay ta nói đầu mối của các tội Đề-bà-đạt-đa chẳng thể chữa trị. Ví dụ như có người rơi vào tiêu cầu, thân hình chìm lỉm và không một chỗ sạch. Có những người muốn đến cứu vớt vị đó lên chỗ sạch và họ xem khắp bờ xí và thân người đó xem có chỗ nào sạch thì liên muốn nắm tay kéo lên nhưng nhìn kỹ thì không có một chỗ nào có thể nắm được liền bỏ mà đi. Như thế, này các Tỳ kheo, ta xem Đề-bà-đạt-đa là người ngu si và chẳng thấy chút gì đáng nhớ, sẽ chịu tội nhiều kiếp chẳng thể nào chữa trị. 

Sở dĩ nói như thế là vì Đề-bà-đạt-đa một mực ngu si và thiên về lợi dưỡng, tạo tội ngũ nghịch và thân hoại mạng chung sẽ sanh trong đường ác. 

Như thế, này các Tỳ kheo, lợi dưỡng sâu nặng khiến cho cho người chẳng đến được chỗ an ổn. Vậy nên, này các Tỳ kheo, đã sanh tâm lợi dưỡng thì hãy nên lìa bỏ. Nếu như người chưa sanh thì chớ khởi lòng nhiễm trước. Như thế, này các Tỳ kheo hãy học điều này. 

Thái Tử Tất Đạt đa đã bỏ cung vàng điện ngọc đi tìm con đường giác ngộ. Đối với Ngài thì tất cả những của cải hay vật chất đều không mang đến sự hạnh phúc. Chuyện vương tử Àjàtasattu vờ vĩnh cung kính, trọng vọng Tỷ kheo Devadatta ở thời Thế Tôn tại thế là một điển hình. Àjàtasattu có âm mưu soán ngai vàng nên đã cấu kết, tranh thủ sự ủng hộ của Devadatta bằng cách cúng dường một cách hậu hỉ. Và Devadatta cùng với tham vọng làm giáo chủ nên đã “liên minh ma quỷ” giữa họ càng thêm thắm thiết hơn.

Còn những tân Tỳ kheo chưa có tuệ nhãn nhìn Devadatta áo mão xênh xang và lên xuống xe ngựa hay thường hội đàm với vua quan thì xuýt xoa, ngưỡng vọng. Chính vì thế mà Thế Tôn đã kịp thời cảnh tỉnh hiện tượng Devadatta là khổ lụy và đó chính là sự tổn giảm trong thiện pháp và là một sự lệch hướng tu tập nghiêm trọng cần phải chấn chỉnh kịp thời. Thì ra cũng có những sự cúng dường đúng pháp và phi pháp. Đối với những sự cúng dường đúng pháp thì người tu còn phải tự lượng sức mình, muốn ít và đủ để có thể chuyển hóa sự tham lam, nói chi đến việc cúng dường phi pháp. Nợ của đàn na tín thí, người tu cũng có thể trả được bằng sự tu hành của chính mình nhưng nợ của những âm mưu hay tham vọng thế tục thì chẳng những không trả nổi mà còn phải gánh chịu hậu quả mất mạng, vong thân và đời sau rơi vào khổ lụy. 

Có thể thấy, tất cả những công danh lợi lộc, vinh hoa phú quý mà con người ta vẫn theo đuổi thực chất là vật ngoài thân, sống chết đều không thể mang theo. Vậy nên, thay vì lãng phí cuộc đời để theo đuổi danh lợi thì chi bằng hãy trân trọng những gì mà bản thân đang có. Dù sao thì cuộc sống càng đơn giản thì mới càng vui vẻ và hạnh phúc. 

Con người cũng có thể sống những ngày thiết thực mới là quan trọng nhất, nếu như có thể tự mình bình tâm được cho tâm hồn bình yên thì danh lợi cũng chẳng còn quan trọng nữa. 

Danh lợi sẽ tự nhiên tới, chẳng mất công tìm kiếm

Trong thời gian gần đây, có quá nhiều người có vị thế ở trong xã hội bị bắt và không ít người ở trong số họ đã dùng vị thế của mình để trục lợi cá nhân. Đến cuối cùng thì cả tiền bạc lẫn danh vọng đều không có khi mà tiếng xấu đã bay xa muôn nơi, không biết bao giờ mới có thể gột rửa hết. 

Và cuộc đua chen trong trường danh lợi này với muôn ngàn màu sắc được và mất vô số cung bậc buồn vui thì chính là diện mạo sống động nhất của tranh đời. Và cũng chính vì mải mê chạy theo danh lợi với lòng tham vô tận nên cũng có không ít người bị thân bại danh liệt hay chịu lao lý tù đầy hay thậm chí là có thể mất mạng. 

Nói cho cùng thì nếu như thực sự có danh lợi thì nó chính là điều tự nhiên đến và không phải tranh giành mà có được. Một người khi có thành tựu thực tế thì họ có danh vị sẽ là điều đương nhiên và chẳng cần phải nghĩ bàn. Trên thực tế thì cũng không cần phải đem hết tâm ý theo đuổi định vị khi mà thời cơ đến tự nhiên xuất hiện. Chính vì thế mà chúng ta cũng không cần coi trọng và suy hơn tính thiệt. Ở chiều hướng ngược lại, nếu như chỉ có hư danh thì họ đang vô tình gieo rắc nỗi đau khổ vô cùng cho chính mình. 

Danh vọng chẳng phải là một công cụ, bởi vì người có danh thì tất nhiên là có địa vị ở trong xã hội và là người có năng lực làm nên sự nghiệp, phát huy được tài năng. Để có thể đạt được danh vị không phải là một việc xấu nhưng có danh vị cùng lắm thì chỉ là được mọi người biết mà thôi, không nên đem danh vị làm thành chính mình. 

Như việc người đóng phim được đưa lên truyền hình nhiều lần và trở thành người nổi tiếng, cho nên đã bắt đầu tính toán chuyện thiệt - hơn để có thể nổi tiếng, Họ cũng sợ mình sẽ bị mọi người chìm vào trong quên lãng. Nếu như thật sự một ngày nào đó,  họ chẳng còn xuất hiện trước quần chúng thì họ lại cảm thấy bị xã hội chối bỏ, chính vì thế mà sinh ra thất vọng và phiền não. 

Còn có những người tụng cả ngàn cuốn kinh nhưng không hiểu ý nghĩa nằm ở đâu, chẳng bằng nghe một câu nói mà có thể thấp hành được đắc đạo, tụng hàng ngàn câu đạo lý nhưng chẳng thể nào thông suốt và chẳng bằng thực hiện được lời nhắn nhủ trong một câu nói hay, từ đó cũng có được sự giải thoát. 

Vậy nên mới nói rằng, một đại trượng phu thực thụ trí tuệ hơn người có thể đánh thắng được trăm ngàn kẻ địch nông cạn. Nếu như muốn chiến thắng bản thân thì nhất định phải tu luyện chính kiến của chính mình. 

Vậy nên, các Tỳ kheo từ nay về sau đừng bao giờ hiếu thắng mà so bì, thi thố và tranh giành lẫn nhau. Nếu như còn hiếu thắng và ganh ghét nhau thì hãy dùng phật Pháp để đoạn tuyệt phiền não và những điều vẫn còn lăn tăn. Này các Tỳ kheo, các ngươi cũng nên tu hành như thế. 

Vì thế, bất luận đó là tiền tài hay là danh vị thì đều phải xem nó là tạm thời và không nên xem nó là đại diện cho mình. Chúng ta nên có thái độ có cũng tốt và không có cũng được - đó đều là nhân duyên nhất thời. Như thế, chúng ta cũng sẽ không bị đau khổ và phiền não. 

Con người chúng ta hãy sống một cách xứng đáng ở trong giai đoạn gánh vác trách nhiệm với cuộc đời, gia đình, đất nước và cả đạo pháp thì lúc về già sẽ ngập tràn niềm vui. Nếu như chúng ta để cho thời gian gánh vác qua đi mà không làm được gì nhiều thì sau này sẽ vô cùng hối tiếc. 

Nhưng những thứ này dù kiếm cũng không ra, có những lúc không  mời mà nó tự đến, cho nên điều quan trọng chính là có thái độ chính xác đối xử với nó. Khi làm một người không tranh với đời và luôn giữ cho mình một trái tim đơn thuần lương thiện thì mới thực sự là điều đáng khen ngợi. Con người biết thỏa mãn và biết đủ thực ra đó cũng là phúc khí, ít ham muốn khiến cho cuộc sống của chúng ta trở nên trọn vẹn hơn. Cuộc đời này vốn dĩ là những cạm bẫy mà tham lam chính là một trong số đó, vậy nên con người không nên có quá nhiều ham muốn nếu như không cuối cùng sẽ bị dày vò bởi những ham muốn đó rồi sẽ khiến cho chúng ta sống trong sự đau khổ không có hồi kết. Bi kịch của đời người chính là nằm ở chỗ dùng sinh mệnh ngắn ngủi của mình để có thể theo đuổi ham muốn vô hạn, đánh mất đi nhiều thứ quý giá nhưng lại chẳng thể có được niềm vui thực sự. Cũng vì quá nhiều ham muốn và tham lam đã khiến cho bản thân bị lạc đường.