Áp lực đáo hạn trái phiếu với doanh nghiệp địa ốc ngày càng lớn

Theo CafeF, Fiin Group mới đây đã công bố báo cáo thị trường trái phiếu trong tháng 8 cho thấy khối lượng phát hành của trái phiếu trên thị trường ghi nhận sự sụt giảm đáng kể. Theo đó, trong tháng vừa qua, giá trị phát hành đạt 9,4 nghìn tỷ đồng, giảm 84% và 58% tương ứng khi so sánh với cùng kỳ và tháng liền trước.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp ghi nhận tín hiệu tích cực từ nhóm bất động sản

Thị trường trái phiếu tháng 8 vừa qua đã ghi nhận sự sụt giảm đáng kể trong khối lượng phát hành. Theo đó, giá trị phát hành đạt 9,4 nghìn tỷ VNĐ trong tháng, giảm 58% so với tháng liền trước và giảm 84% so với cùng kỳ. Đó là tháng phát hành thấp nhất của cả năm trên TPDN - thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Thậm chí, con số này còn thấp hơn cả tháng 2 - thời điểm Tết thông thường có chu kỳ với khối lượng thấp.

Theo FiinGroup, lý do dẫn đến hiện thực trên là do sự chờ đợi các chính sách mới từ nhà phát hành và nhà đầu tư cũng như sự cẩn trọng của họ. Các nhà đầu tư dường như không mấy mặn mà với các lô trái phiếu đang được chào bán trong khi nhà phát hành lại chờ đợi những thay đổi về chính sách để có phương án phù hợp. Các nhà đầu tư chưa thể nắm rõ những hướng dẫn và quy định trong trường hợp như chỉ có được giao dịch thứ cấp với trái phiếu đang nắm giữ hay không khi nhà đầu tư không được xác định là chuyên nghiệp. 

Bởi lẽ đó mà trong tháng 8 chỉ có 19 đợt phát hành, chưa tính đến 3 lô trái phiếu phát hành thất bại của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam.

Ngoài lý do lãi suất chào bán thấp và chưa hấp dẫn, các lô trái phiếu trên còn có thể do các nhà đầu tư đa phần là các ngân hàng khác cũng chưa thực sự có nhu cầu muốn sở hữu TPDN khi đã đảm bảo về tỷ lệ an toàn vốn, theo quy định Thông tư 08/TT-NHNN và tuân thủ Thông tư 16/TT-NHNN liên quan đến tín dụng trái phiếu doanh nghiệp của Ngân hàng nhà nước. Cùng với đó là chờ đợi việc nới room tín dụng để có thể giải ngân cho vay ở giai đoạn những tháng cuối năm nay.

Với tổng cộng 15 đợt phát hành, hoạt động phát hành của các tổ chức tín dụng vẫn tiếp tục dẫn đầu thị trường, khi đạt quy mô 7,24 nghìn tỷ đồng, chiếm 77% thị trường sơ cấp. Số liệu của tổ chức tín dụng ghi nhận sự suy giảm cả về giá trị phát hành lẫn tỷ trọng phát hành, lần lượt là gần 3 lần và 12% so với tháng trước.

Với giá trị phát hành tăng gấp 4,3 lần so với tháng trước, nhóm ngành bất động sản đang cho thấy tín hiệu tích cực trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Trong số đó, bao gồm 56% thuộc về Công ty Cổ phần Fuji Nutri Food với lô trái phiếu 1 nghìn tỷ đồng đáo hạn vào hôm 12/08/2023. Không có các thông tin cụ thể liên quan đến mục đích dùng vốn, tài sản đảm bảo và lãi suất trái phiếu.

Sức ép tăng cao từ việc đáo hạn trái phiếu của các công ty bất động sản

FiinGroup cho biết trong tháng 8 vừa qua, có vài điểm nhấn như sau. Với hồ sơ tín dụng tốt và minh bạch, doanh nghiệp địa ốc vẫn huy động được trái phiếu. CTCP Đầu tư và Kinh doanh Nhà Khang Điền (KDH) - một đại diện doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán đã huy động thành công trái phiếu doanh nghiệp 800 tỷ đồng với kỳ hạn 3 năm và lãi suất cố định ở mức 12% một năm. KDH có mục đích huy động trái phiếu là tăng vốn điều lệ cho Công ty TNHH Tư vấn Quốc tế. Để từ đó, góp vốn cho Công ty TNHH Đầu tư Kinh doanh Bất động sản Bình Trưng, đây là đơn vị sở hữu dự án Clarita Khang Điền Bình Trưng. Theo dự kiến, dự án này sẽ mở bán vào cuối năm nay và có quy mô 5,8ha trong năm 2023 và hiện tại đang chờ đợi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

CTCP Fuji Nutri Food cũng là một đơn vị trong ngành địa ốc khác chứng kiến khối lượng phát hành đột biến trong tháng. Nguồn vốn huy động trong kỳ hạn ngắn (1 năm) có thể được dùng cho những hoạt động triển khai dự án mặc dù thông tin về mục đích sử dụng vốn không được công khai. 

Nhiều cơ hội và động lực nhằm thu hút nguồn vốn trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn đang chờ đợi các doanh nghiệp có rủi ro pháp lý dự án thấp, với dự án chuẩn bị hoàn tất và mở bán với sự tham gia của các đối tác nước ngoài và vị trí mở bán thu hút.

FiinGroup cho biết xây dựng là ngành nghề kinh doanh chính của tổ chức phát hành. Tuy nhiên, đa phần thì trái phiếu phục vụ dự án bất động sản. Trong thời gian vừa qua, một điểm đáng chú ý là một số doanh nghiệp có tên trong ngành xây dựng gồm CTCP Đầu tư Xây dựng Trường Khải, CTCP Xây dựng Minh Trường Phú và CTCP Xây dựng Kiến Hưng Thịnh, thế nhưng bản chất những công ty này thuộc về lĩnh vực bất động sản. Và việc phát hành trái phiếu nhằm phục vụ phát triển các dự án bất động sản trực tiếp, trong đó bao gồm những tổ chức tín dụng là bên quản lý hoặc mua tài sản đảm bảo.

Đáng chú ý, khi các tổ chức phân phối thứ cấp ra thị trường thì các nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp cần quan tâm và đánh giá doanh nghiệp phát hành đó cũng như những rủi ro của dự án một cách cẩn trọng, đặc biệt là trong tình hình chưa có thông tin rõ ràng và cụ thể về các tổ chức phát hành và mục đích sử dụng vốn.

Ngoài ra, còn có vấn đề trả lãi và gốc chậm của một số tổ chức phát hành. Áp lực đáo hạn của các doanh nghiệp theo đó tăng cao trong thời gian qua khi mà họ đang gặp những khó khăn chưa thể đáp ứng nghĩa vụ nợ vay trong bối cảnh ngành bất động đã đề cập trong một số ấn bản đang gặp nhiều trở ngại.

Thực tế cho thấy một số trường hợp khác cũng sẽ gặp tình huống tương tự khi phần lớn tổ chức phát hành cách đây 2-3 năm là những công ty chưa niêm yết, gồm doanh nghiệp dự án sức khỏe có tài chính yếu và chưa có dòng tiền ổn định, thậm chí chưa có lịch sử kinh doanh. Bởi vậy, trong bối cảnh hiện tại, hồ sơ tín dụng chưa được tốt hoặc chưa thể đáp ứng các tiêu chí vay tín dụng ngân hàng hoặc huy động nguồn vốn khác.

Thế nhưng, trên thực, có thể nhìn nhận vấn đề này theo một hướng công bằng hơn. Bởi lẽ những trường hợp này thực sự cũng giống với nợ xấu nhóm 3 của các ngân hàng thương mại dù đang được gọi là “vỡ nợ”.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp tại Trung Quốc có quy mô gần 7,8 ngàn tỷ USD và ứng với khoảng gần 44% GDP, và tỷ lệ nợ có vấn đề đang ở mức 1,4% xét về tổng quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Mặc dù tỷ lệ nợ xuất trái phiếu doanh nghiệp này không phải là con số quá lớn tuy nhiên tỷ lệ này có vấn đề đã tăng lên mức 28,6% vào năm 2021 và được Goldman Sachs dự báo sẽ tăng lên 31,6% vào cuối năm 2022 khi chỉ tính nhóm trái phiếu có tính đầu cơ. Điều này sẽ xảy ra sau những biện pháp cứng rắn của Chính phủ Trung Quốc trong vòng 2 năm qua.

Tỷ lệ vỡ nợ tại Thái Lan cũng ở mức 1,07% vào năm 2020 và tính riêng các trái phiếu có tính đầu cơ có mức xếp hạng tín nhiệm ở mức BB trở xuống cũng đạt tới mức 9,01% sau giai đoạn một năm.

Bởi vậy, để nhà đầu có thể nắm rõ hơn về thực tế thực trạng chất lượng tín dụng trái phiếu doanh nghiệp cũng như có những giải pháp rủi ro cần thiết, thị trường thực sự cần đến một hệ thống định nghĩa lại vấn đề trên. Tuy nhiên, thị trường vẫn vận hành ổn định và có thể phát triển bình thường.