Anh Tạ Minh Tuấn - Chủ tịch TMT Group: Muốn khởi nghiệp thành công đừng làm “con buôn”, hãy làm “doanh nhân”

Khởi nghiệp cần nắm rõ 6 câu hỏi “la bàn”

Tác giả Tạ Minh Tuấn (Forbes 30 under 30 Asia, Chủ tịch TMT Group) có đưa ra khái niệm la bàn khởi nghiệp thông qua những câu chuyện về đôi bạn thân Thành Toàn và Thành Nhân khởi nghiệp từ hai bàn tay trắng trong “Khởi nghiệp phiêu lưu ký: Start-up trước tuổi 30”. 

Mặc dù sách viết về đề tài kinh doanh nhưng lối hành văn của tác giả lại không hề khô cứng số liệu, phân tích kỹ thuật mà lại giàu hình ảnh, thậm chí có đôi lúc đậm chất tục ngữ, thành ngữ. Nói về cơ duyên dẫn đến la bàn khởi nghiệp, tác giả có viết: “Chúng tôi tìm được mảnh ghép nhỏ để có thể ghép nên tấm La bàn khởi nghiệp lớn, tìm đường về đích cho những doanh nghiệp khởi nghiệp vẫn còn rất lạc lõng, chơi vơi giữa muôn vàn chông chênh chẳng biết phải đi về đâu. Tuy nhiên, gặp gỡ thì phải chia ly. Mặc dù vậy thì nếu đã sống trọn từng giây thì chúng ta chẳng mấy khi phải tiếc nuối”. 

Cũng theo tác giả Tạ Minh Tuấn, có 6 tín hiệu/chìa khóa thành công giúp cho doanh nghiệp có thể tìm ra hướng đi đúng đắn cho mình, qua việc đánh giá điều chỉnh từng yếu tố một. Đó chính là thị trường, lợi thế, đam mê, xã hội, pháp lý. 

Chúng ta đã chọn thị trường thông minh hay chưa? Thị trường này có thực sự phù hợp với chúng ta không? Chúng ta có muốn điều chỉnh thị trường của mình hay không?

Chúng ta có một lợi thế cụ thể để thâm nhập cũng như bảo vệ thị trường hay chưa? Đó là lợi thế gì? Làm thế nào để tạo ra được lợi thế nếu như chưa có?

Chúng ta có đam mê và yêu thích ý tưởng đó hay không? Chúng ta có sẵn sàng chiến đấu khô máu với nó và làm cho nó dù không ai trả tiền cho chúng ta chứ?

Ý tưởng này giải quyết một vấn đề cụ thể nào của xã hội? Nếu như chúng ta không làm thì xã hội sẽ mất gì? Ngọn cờ chính nghĩa của chúng ta là gì? Chương trình trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp của chúng ta là gì?

Ý tưởng này có đảm bảo được các điều kiện về mặt pháp lý hay không? Làm thế nào để làm được với điều kiện pháp luật như hiện nay và trong tương lai?

Ý tưởng này có khả năng sẽ nhân rộng chứ? Làm thế nào để từ việc bán cho 100 người thì chúng ta có thể bán cho 100.000, thậm chí 1.000.000 người?

Và sau khi kể về cơ duyên “tầm sư học đạo) của đôi ban startup Thành Toàn - Thành Nhân, gặp được 6 vị cố vấn và đúc kết ra 6 yếu tố của “la bàn khởi nghiệp”, tác giả đã trình bày 2 bảng rất rõ ràng, dễ hiểu về 2 case study ở trong cũng như ngoài nước. Đó chính là trường hợp Phở 24 và Uber.

Đối với Phở 24, yếu tố thị trường đó là thay vì bán phở, nhà sáng lập bán không gian ăn phở, thay vì bán tô phở ngon nhất Việt Nam thì anh bán phở cho nhiều người Việt Nam ăn nhất. Nhà sáng lập đã lựa chọn thị trường ngách đó là Phở + Máy lạnh = Phở 24. Yếu tố lợi thế là người sáng lập đã sử dụng cho mình lợi thế thương hiệu cá nhân vốn rất nổi tiếng trong giới ẩm thực, lợi thế con người bởi vì có sự hậu thuẫn từ phía sau của một gia tộc có rất nhiều kinh nghiệm kinh doanh trong lĩnh vực F&B cùng những lợi thế như quy trình tối ưu, hệ thống quản trị cũng như hiểu về thị trường, chất lượng dịch vụ. 

Và yếu tố đam mê là nhà sáng lập Phở 24 có niềm đam mê cháy bỏng đối với ẩm thực của nước nhà. 

Yếu tố Xã hội đó là Phở 24 đã giải quyết được bài toán của xã hội: phở vỉa hè thiếu vệ sinh, không đảm bảo chất lượng cũng như mỹ quan. Ở Phở 24, thực khách có thể cùng với gia đình cũng như bạn bè ăn một tô phở ở trong phòng máy lạnh sạch sẽ, thoáng mát. Đáng chú ý, nhiều doanh nhân còn có thể mời đối tác nước ngoài và thưởng thức món ăn truyền thống của Việt Nam, vừa bàn bạc  công việc ở trong không gian lịch sự. 

Yếu tố pháp lý đó là các vấn đề sở hữu trí tuệ, nhượng quyền thương hiệu được đảm bảo nghiên cứu cẩn thận cũng như áp dụng chính xác. 

Yếu tố nhân rộng đó là Phở 24 đã xây dựng được mô hình kinh doanh bán trải nghiệm và không gian ăn phở hơn là bán tô phở ngon nhất. Cũng chính vì ý tưởng được thiết kế theo hướng này cho nên Phở 24 không bị phụ thuộc vào con người, cụ thể là đầu bếp mà bất kể ai cũng được đào tạo đầy đủ và tuân thủ quy trình cũng có thể cho ra được một tô phở ăn được trong không gian lịch sự. Phở 24 biết cái mình đang bán là không gian ăn phở cho nên dù tô phở không phải là tô ngon nhất thì khách hàng vẫn sẽ ủng hộ. Cũng nhờ thiết kế ý tưởng phụ thuộc vào hệ thống cũng như quy trình nhiều hơn đó là con người cho nên tính nhân rộng của Phở 24 được đảm bảo. Chưa kể, họ còn áp dụng nhượng quyền để có thể nhân rộng được một cách mạnh mẽ hơn. 

4 loại nhu cầu cần thiết

Trước khi mổ xẻ 6 yếu tố la bàn khởi nghiệp đối với trường hợp xe công nghệ Uber ở nước ngoài thì tác giả cũng chỉ ra khái niệm tứ cầu. Trong kinh doanh có 4 loại nhu cầu mà thực ra là xuyên suốt hơn mấy trăm năm kinh doanh của loài người, tất cả cũng chỉ gói gọn trong 4 loại nhu cầu mà thôi. Đi liền với tứ cầu là 4 loại thị trường, bao gồm đại dương đỏ, đại dương vàng, đại dương xanh và sông (thị trường ngách).

Những người sáng lập có khả năng sáng tạo cao, huy động được nhiều tiền và chấp nhận rủi ro lớn và phải giáo dục thị trường nhiều thì hay lựa chọn Đại Dương xanh. Nếu như khả năng sáng tạo trung bình, muốn rủi ro trung bình, khởi đầu nhỏ với ít tiền thì nên lựa chọn sông ngách. 

Tác giả viết rằng: “Cũng giống khi mới đặt chân vào bất kể thị trường quốc tế nào, Uber cũng đã phải giáo dục thị trường để có thể thay đổi được thói quen của khách hàng từ hành động gọi taxi truyền thống trở thành ‘book Uber’ (đặt xe Uber) mỗi lúc có nhu cầu đi lại mà khách hàng muốn sẵn sàng hành động thì cần phải dùng thử, vậy nên giá phải rất thấp. Uber cũng luôn phải trợ giá đồng nghĩa với trường hợp chịu đấm ăn xôi - chấp nhận chịu lỗ trong thời gian khá dài. Và để có thể chịu lỗ thì Uber phải có cả tỷ USD để có thể duy trì, sống sót, chiếm lĩnh thị trường. Và sau quãng thời gian đủ để cho khách hàng có thói quen sử dụng thì nhiều người đã chấp nhận, nhiều người cần - tức là đã có thể kết thúc giai đoạn giáo dục thị trường. Doanh nghiệp cũng hiển nhiên trở thành thương hiệu tiên phong, dẫn đầu tâm trí của người tiêu dùng. Lúc này thì giá trị doanh nghiệp cũng có thể tăng từ hàng chục cho đến hàng trăm lần”. 
Ghi nhớ 6 câu “thần chú” 

Sau khi kể về các câu chuyện truyền cảm hứng dẫn đến sự hình thành nên la bàn khởi nghiệp với 6 yếu tố thị trường, tác giả đã đưa ra 6 câu thần chú của la bàn khởi nghiệp đúng trọng tâm, dễ nhớ. 

Sáu câu “thần chú” đó là: 

Chọn đúng Nhu cầu để khởi nghiệp bớt sầu. 

Có Lợi thế mới giữ được ghế. 

Làm trúng Đam mê khởi nghiệp mới phê. 

Lo chuyện Xã hội sẽ được vượt trội. 

Hiểu rõ Pháp lý, không rơi vào thế bí. 

Nhân rộng mới có hy vọng.

Nếu như muốn khởi nghiệp thành công thì đừng làm con buôn mà hãy làm doanh nhân. Nghĩa là đừng đi buôn thứ gì đó để có tiền mà phải có đam mê cụ thể để có thể duy trì việc kinh doanh một cách lâu dài. Đam mê sẽ quyết định con đường mình sẽ đi được bao xa, đam mê cũng quyết định giới hạn của thành công. Cách bắt đầu đam mê đơn giản nhất đó chính là bắt đầu các thói quen có kỷ luật. Kỷ luật chính là làm những điều chúng ta không thích nhưng có ích. 

Tác giả viết: “Người ta đói thì mình bán cơm. Người ta thiếu kiến thức thì chúng ta trao kiến thức. Người ta cần công cụ liên lạc thì chúng ta bán điện thoại,... Càng giải quyết được những vấn đề khó thì chúng ta càng kiếm được nhiều tiền. Doanh nhân xã hội là những người kiếm tiền bằng cách giải quyết các vấn đề của xã hội”. 

Có thể nói rằng, nội dung sách nghiêng về kiến thức, mô hình kinh doanh nhiều hơn nhưng cũng có tác dụng truyền cảm hứng vô cùng lớn. Sách tiếp thêm động lực cho những người đã - đang - sẽ khởi nghiệp thông qua việc cung cấp kiến thức nền tảng kinh doanh, kinh nghiệm thực chiến ở trên thương trường. 

Những bài học được lồng ghép vào câu chuyện dựa trên sự kiện có thật cho nên vô cùng dễ nhớ và dễ vận dụng. Bên cạnh đó, các bảng biểu, hình ảnh minh họa,... cũng giúp cho độc giả vừa dễ hình dung lại vừa dễ áp dụng trong thực tiễn cuộc sống, trong quá trình khởi nghiệp của bản thân hay người quen. 

Tác giả Tạ Minh Tuấn chia sẻ, cuốn sách “Khởi nghiệp phiêu lưu ký: Start-up trước tuổi 30” được viết trước với mong muốn có thể truyền cảm hứng cũng như kiến thức cho những người đang ấp ủ hay đã bắt tay vào khởi nghiệp. Còn cuốn “Hành trình thức tỉnh” chính là giai đoạn sau đó, khi mà các nhà sáng lập đã và đang có được những thành công nhất định thì họ cũng cần phải có những thay đổi một cách phù hợp, cần thức tỉnh tâm thức lẫn trí tuệ để tìm về với chính mình hay gạt bỏ đi những va vấp để có thể khai sáng nhiều triết lý cả trong cuộc sống lẫn công việc.