Thực trạng pháp luật về hòa giải trong giải quyết tranh chấp đất đai (Phần 4)

Thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai tại tòa án

Các thủ tục trước phiên hòa giải trong giai đoạn sơ thẩm 

Pháp luật quy định các cơ quan, tổ chức, cá nhân muốn khởi kiện phải làm đcn khởi kiện, đơn khởi kiện phải tuân thủ quy định về hình thức và nội dung theo quv định. Cụ thế, hình thức và nội dung phải đáp ứng các yêu cầu sau:

Đối với việc làm đơn khởi kiện cùa cá nhân. Cá nhân phải có đầy đú năng lực hành vi tố tụng dân sự họ có the tự mình hoặc nhờ người khác làm hộ đơn khởi kiện vụ án. Tại mục tên, địa chỉ nơi cư trú của người khởi kiện trong đon phải ghi họ tên địa chỉ nơi cư trú của cá nhân đó ở phần cuối đơn, cá nhân đó phải ký tên hoặc điểm chỉ.

Trường hợp cá nhân là người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi thì người đại diện hợp pháp của họ có thế tự mình hoặc nhờ người khác làm hộ đơn khởi kiện vụ án.

Tại mục tên, địa chỉ nơi cư trú của người khởi kiện trong đơn phải ghi họ tên, địa chỉ nơi cư trú của người đại diện hợp pháp của cá nhân đó ở phần cuối đơn, người đại diện hợp pháp đó phải ký tên hoặc điếm chỉ.

Nếu cá nhân trong trường hợp trên là người không biết chữ, người khuyết tật nhìn, người không thể tự mình làm đơn khởi kiện, người không thể tự mình ký tên hoặc điểm chỉ thì có thể nhờ người khác làm hộ đơn. Khởi kiện và phải có người có đủ năng lực tố tụng dân sự làm chứng. Người làm chứng phải ký xác nhận vào đơn khởi kiện.

Đối với việc làm đơn khởi kiện của cơ quan, tổ chức và người khởi kiện: Theo quy định thì người đại diện hợp pháp của cơ quan, tổ chức đó có thể tự mình hoặc nhờ người khác làm hộ đơn khởi kiện vụ án. Tại mục tên, địa chỉ của người khỏi kiện phải ghi tên, địa chỉ của cơ quan, tổ chức và họ, tên, chức vụ của người đại diện hợp pháp của cơ quan, tổ chức đó; ở phần cuối đơn, người đại diện hợp pháp của cơ quan, tổ chức phải ký tên và đóng dấu của cơ quan, tổ chức đó; trường hợp tổ chức khở: kiện là doanh nghiệp thì việc sử dụng con dấu theo quy định của Luật doanh nghiệp.

Về nội dung chính của đơn khởi kiện: Trong đơn khởi kiện phải có đầy đủ nội dung chính sau đây:

a) Ngày, tháng, năm làm đơn khởi kiện;

b) Tên Tòa án nhận đơn khởi kiện;

c) Tên, nơi cư trú, làm việc của người khởi kiện là cá nhân hoặc trụ sở của người khởi kiện là cơ quan, tổ chức; số điện thoại, fax và địa chỉ thư điện tử (nếu có).

Trường hợp các bên thỏa thuận địa chỉ để Tòa án liên hệ thì ghi rõ địa chỉ đó;

Trường hợp không xác định được ngày, tháng, năm theo dấu bưu chính nơi gửi thì ngày khởi kiện là ngày đương sự gửi đơn tại tổ chức dịch vụ bưu chính. Đương sự phải chứng minh ngày mình gửi đơn tại tổ chức dịch vụ bưu chính trường hợp đương sự không chứng minh được thì ngày khởi kiện là ngày Tòa án nhận được đơn khởi kiện do tổ chức dịch vụ bưu chính chuyển đến.

Trường họp người khởi kiện gửi đơn khởi kiện bàng phương thức gửi trực tuyến thì ngày khởi kiện là ngày gửi đơn. 

Việc nhận đơn và xử lý đơn khởi kiện: Sau khi người khởi kiện gửi đơn Tòa án qua bộ phận tiếp nhận đơn phải nhận đơn khởi kiện do người khởi kiện nộp trực tiếp tại Tòa án hoặc gửi qua dịch vụ bưu chính và phải ghi vào sổ nhận đơn; trường hợp Tòa án nhận đơn khởi kiện được gửi bằng phương thức gửi trực tuyến thì Tòa án in ra bản giấy và phải ghi vào sổ nhận đơn.

Khi nhận đơn khởi kiện nộp trực tiếp, Tòa án có trách nhiệm cấp ngay giấy xác nhận đã nhận đơn cho người khởi kiện. Đối với trường hợp nhận đơn qua dịch vụ.

Khi trả lại đon khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo cho người khởi .Thẩm phán phải có văn bản nêu rõ lý do trả lại đơn khởi kiện, đồng thời gửi cho viện kiểm sát cùng cấp. Đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ mà Thẩm phán trả lại người khởi kiện phải được sao chụp và lưu tại Tòa án đế làm cơ sở giải quyết khiếu nại, kiến nghị khi có yêu cầu.

- Những vấn đề cụ thể người khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết;

+ Vụ án được thụ lý theo thủ tục thông thường hay thủ tục rút gọn;

+ Danh mục tài liệu, chứng cứ người khởi kiện nộp kèm theo đơn khởi kiện;

+ Thời hạn bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan phải có ý kiến bằng ấn bản nộp cho Tòa án đối với yêu cầu của người khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo, yêu cầu phản tố, yêu cầu độc lập (nếu có)

+ Hậu quả pháp lý của việc bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan Không nộp cho Tòa án văn bản về ý kiến của mình đối với yêu cầu khởi kiện.

Trường hợp nguyên đơn có đơn yêu cầu tòa án hỗ trợ trong việc gửi tài liệu, chứng cứ thì kèm theo thông báo về việc thụ lý vụ án, tòa án gửi cho bị đơn, người -: quyền lợi, nghĩa vụ liên quan bản sao tài liệu, chứng cứ do nguyên đơn cung cấp.

d) Tòa án yêu cầu các đương sự cung cấp lời khai, chứng cứ, tài liệu chứng chính quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Sau khi thụ lý vụ án tòa án triệu tập các đương sự để lấy lời khai và yêu cầu các

- Tương sự cung cấp chứng cứ chứng minh cho yêu cầu của mình. Theo quy định của bộ luật Tố tụng dân sự các đương sự có nghĩa vụ chứng minh các yêu cầu của mình trong thời hạn mười lăm ngày kể từ ngày nhận được thông báo, người được thông báo phải nộp cho tòa án văn bản ghi ý kiến của mình đối với yêu cầu của người khởi

Cách áp dụng thủ tục nhận và trả đơn khởi kiện của các tòa hiện nay thực hiện khác nhau. Nhiều tòa án khi đương sự nộp đơn khởi kiện tòa án xem đơn rồi vào sĩ nhận đơn và phân công thẩm phán xem vụ án có đủ điều kiện thụ lý hay không, cần phải trả lại đơn hay sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện rồi mới cho thụ lý để giải quyết vụ án. Tuy nhiên, có một số tòa án xem đơn khởi kiện ngay và hướng dần đương sự hòan thiện hồ sơ và chỉ khi đương sự nộp đầy đủ giấy tờ theo hướng dẫn thì tòa án mới nhận đơn và khi tòa án nhận đơn được hiểu là vụ án sẽ được tòa án tiến hành thu lý giải quyết vụ án.

e) Tòa án thụ lý đơn khởi kiện

Cụ thể: Quyền, nghĩa vụ của bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan khi nhận được thông báo như sau:

Trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày nhận được thông báo, bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan phải nộp cho tòa án văn bản ghi ý kiến của mình đối với yêu cầu của nguyên đơn và tài liệu, chứng cứ kèm theo, yêu cầu phản tố, yêu cầu độc lập (nếu có).

Trường hợp cần gia hạn thì bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan phải có đơn đề nghị gia hạn gửi cho Tòa án nêu rõ lý do; nếu việc đề nghị gia hạn là có căn cứ thì Tòa án phải gia hạn nhưng không quá 15 ngày.

Bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có quyền yêu cầu Tòa án cho xem, ghi chép, sao chụp đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo đơn khởi kiện, trừ tài liệu, chứng cứ quy định

Sau khi nhận đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo, nếu xét thấy vụ ằr. thuộc thấm quyền giải quyết của Tòa án thì Thẩm phán phải thông báo ngay cho người khởi kiện biết để họ đến Tòa án làm thủ tục nộp tiền tạm ứng án phí trong trường hợp họ phải nộp tiền tạm ứng án phí.

Thẩm phán dự tính số tiền tạm ứng án phí, ghi vào giấy báo và giao cho người khởi kiện để họ nộp tiền tạm ứng án phí. Trong thời hạn 07 ngày, kể từ ngày nhận được giấy báo của Tòa án về việc nộp tiền tạm ứng án phí, người khởi kiện phải nộp tiền tạm ứng án phí và nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí.

Hết thời hạn này mà người khởi kiện không nộp biên lai thu tiền tạm ứng án phí cho Tòa án thi Tòa án sẽ trả lại đơn khởi kiện. Thẩm phán thụ lý vụ án khi người khởi kiện nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí. Trường hợp người khởi kiện được miễn hoặc không phải nộp tiền tạm ứng án phí thì Thẩm phán phải thụ lý vụ án khi nhận được đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo.

Về thông báo việc thụ lý vụ án trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày thụ lý vụ án, thẩm phán phải thông báo bằng văn bản cho nguyên đơn, bị đơn, cơ quan chức, cá nhân có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến việc giải quyết vụ án, cho Viện kiểm sát cùng cấp về việc tòa án đã thụ lý vụ án.

f) Quyền yêu cầu phản tố của bị đơn

Cùng với việc phải nộp cho Tòa án văn bản ghi ý kiến của mình đối với yêu cầu của nguyên đơn, bị đơn có quyền yêu cầu phản tố đối với nguyên đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập.

Yêu cầu phản tố của bị đơn đối với nguyên đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập được chấp nhận khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:

Thứ nhất, yêu cầu phản tố để bù trừ nghĩa vụ với yêu cầu của nguyên đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập.

Ví dụ: A có đơn khởi kiện yêu cầu B phải trả lại tiền thuê đất còn nợ của năm 2016 là mười triệu đồng. Bị đơn B có yêu cầu đòi nguyên đơn A phải thanh toán cho mình tiền tiền thuế sử dụng đất mà bị đơn đã nộp thay cho nguyên đơn là bốn triệu đồng. Trường hợp này, yêu cầu của bị đơn B được coi là yêu cầu phản tố đối với nguyên đơn A. Như vậy nghĩa vụ bù trừ ở đây là nghĩa vụ trả tiền cụ thể số tiền bên B nợ tiền thuê đất của bên A có thể được bù trừ với số tiền bên B đã bỏ ra đóng tiền thuế sử dụng đất.

Thứ hai, yêu cầu phản tố được chấp nhận dẫn đến loại trừ việc chấp nhận một Phần hoặc toàn bộ yêu cầu của nguyên đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, yêu cầu độc lập;

g) Quyền yêu cầu độc lập của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan

Trường hợp người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan không tham gia tố tụng với nguyên đơn hoặc với bên bị đơn thì họ có quyền yêu cầu độc lập khi có các điều kiện sau đây:

- Việc giải quyết vụ án có liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của họ;

- Yêu cầu độc lập của họ có liên quan đến vụ án đang được giải quyết;

+ Yêu cầu độc lập của họ được giải quyết trong cùng một vụ án làm cho việc giải quyết vụ án được chính xác và nhanh hơn.

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có quyền đưa ra yêu cầu độc lập trước thời điểm mở phiên họp kiểm tra việc giao nộp. tiếp cận, công khai chứng cứ và hòa giải