Đền bù thế nào khi nhà nước mở rộng đường quốc lộ qua đất nhà mình?

Hỏi:

Nhà tôi có một ít đất mặt quốc lộ có diện tích 1000m2, trong đó mặt tiền dài 20m, đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) và không có khiếu nại, tranh chấp gì. Năm 2005 nhà nước có chính sách làm đường quốc lộ đi qua nên đã thu hồi hơn 350m2 đất của gia đình tôi và đã có chính sách đền bù như sau: Đợt 1: Tổng số tiền 150 triệu bao gồm tiền đất, tiền nhà cửa, tiền hoa màu và trợ cấp Đợt 2: Tổng tiền 35 triệu không ghi rõ tiền gì chỉ ghi đợt 2. Trong giấy nhận tiền không ghi rõ đền bù bao nhiêu m2 đất mà chỉ ghi số tiền đền bù và yêu cầu sau 5 ngày kể từ khi nhận tiền thì phải thu hoạch hoa màu, phá rỡ nhà cửa và bàn giao mặt bằng để làm đường. Gia đình tôi đã nhận đủ tiền và bàn giao mặt bằng làm đường và đường đã đc làm xong.

Đến nay, nhà nước có dự án mở rộng đường quốc lộ trên và sẽ thu hồi khoảng 300m2 diện tích đất nhà tôi. Vậy tôi muốn nhờ luật sư tư vấn giúp, khi nhà nước thu hồi đất để mở đường tới đây, gia đình tôi có được nhận tiền đền bù nữa không? Số tiền bồi thường (nếu có) sẽ được tính như thế nào? Xin cảm ơn.

(Anh Lê Minh Đạt, Hà Tĩnh).

Trả lời:

Cảm ơn anh đã gửi câu hỏi tới chuyên mục, vấn đề anh quan tâm luật sư Diệp Năng Bình – Trưởng Văn phòng Tinh Thông Luật – Đoàn Luật sư TP Hồ Chí Minh xin tư vấn như sau:

1. Nguyên tắc bồi thường khi thu hồi đất

Theo điểm c khoản 2 Điều 62 Luật Đất đai 2013, thu hồi đất làm đường thuộc trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Do đó, những đối tượng nào bị thu hồi đất để làm đường sẽ được bồi thường theo phương thức: Bồi thường về đất hoặc bồi thường về tiền.

Trong đó, để được bồi thường về đất thì cá nhân, hộ gia đình cần đáp ứng các điều kiện:

- Đất không phải là đất thuê trả tiền thuê đất hàng năm.

- Có Giấy chứng nhận hoặc đủ điều kiện được cấp Giấy chứng nhận nhưng chưa được cấp.

Việc bồi thường khi thu hồi đất làm đường được thực hiện dựa trên nguyên tắc sau:

- Người sử dụng đất được đền bù bồi thường bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng với đất bị thu hồi, trường hợp không có đất để đền bù bồi thường thì việc bồi thường được tiến hành bằng việc chi trả bằng tiền cho người có đất bị thu hồi.

Tiền bồi thường được tính bằng tiền theo giá đất cụ thể của loại đất bị thu hồi do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nơi có đất quyết định. Đối với từng loại đất bị thu hồi, đất ở từng địa phương (vị trí) khác nhau, thời điểm quyết định thu hồi khác nhau thì giá bồi thường về đất cũng sẽ khác nhau.

- Việc bồi thường trong trường hợp Nhà nước thu hồi đất phải bảo đảm dân chủ, khách quan, công bằng, công khai, kịp thời và đúng quy định của pháp luật.

Như vậy, việc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất để làm được thực hiện theo nguyên tắc nêu trên.

2. Giá bồi thường đất làm đường được tính thế nào?

Như đã nói ở phần trước, hiện nay pháp luật đất đai không quy định cụ thể mức giá đền bù chung khi Nhà nước thu hồi đất để làm đường cho đối tượng bị thu hồi đất. Thay vào đó, việc xác định Giá đất cụ thể do ủy ban nhân dân tỉnh quyết định.

Theo khoản 3 Điều 114 Luật Đất đai năm 2013, cơ quan quản lý đất đai cấp tỉnh được thuê tổ chức có chức năng tư vấn xác định giá đất để tư vấn xác định giá đất cụ thể. Việc xác định giá đất cụ thể phải dựa trên cơ sở điều tra, thu thập thông tin về thửa đất, giá đất thị trường và thông tin về giá trong cơ sở dữ liệu đất đai áp dụng phương pháp định giá đất phù hợp.

Căn cứ điểm đ khoản 4 Điều 114 Luật Đất đai 2013, khoản 5 Điều 4 Nghị định 44/2014/NĐ-CP và khoản 4 Điều 3 Nghị định 01/2017/NĐ-CP, giá đất cụ thể được xác định bằng phương pháp hệ số điều chỉnh giá đất áp dụng đối với trường hợp tính tiền bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất được tính như sau:

Giá trị của thửa đất cần định giá (01m2) = Giá đất trong bảng giá đất x Hệ số điều chỉnh giá đất (hệ số K)

Trong đó:

- Giá đất trong bảng giá đất do Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành ban hành áp dụng theo từng giai đoạn 05 năm.

- Hệ số điều chỉnh giá đất khi tính tiền bồi thường do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định nhưng sẽ quyết định tại thời điểm Nhà nước quyết định thu hồi.

Hay, hệ số điều chỉnh giá đất không áp dụng theo từng năm hay từng giai đoạn như đối với trường hợp tính tiền sử dụng đất khi cấp Sổ đỏ, Sổ hồng cho diện tích vượt hạn mức.

Ví dụ: Giá đất trong bảng giá đất là 25 triệu đồng, hệ số điều chỉnh giá đất (hệ số K) là 1,30. Khi đó giá đất 01m2 được bồi thường là 32,5 triệu đồng.

3. Người dân có được thỏa thuận về giá đền bù đất làm đường không?

Tại khoản 4 Điều 114 Luật Đất đai 2013 quy định giá đất cụ thể được sử dụng để làm căn cứ trong các trường hợp sau:

“…

đ) Tính tiền bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất.”.

Theo đó, tiền bồi thường về đất sẽ do Nhà nước quyết định, người dân không có quyền thỏa thuận về giá bồi thường.

Có thể thấy, Ở Việt Nam đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu. Nội dung này được quy định tại Hiến pháp và Luật Đất đai, cụ thể Điều 4 Luật Đất đai 2013 quy định rõ như sau:

“Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Nhà nước trao quyền sử dụng đất cho người sử dụng đất theo quy định của Luật này.”.

Như vậy, đất đai không thuộc quyền sở hữu riêng của bất kỳ tổ chức, hộ gia đình, cá nhân nào. Khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh và để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng thì người dân không được thỏa thuận giá bồi thường do không phải là chủ sở hữu đất đai.