Quý 1/2022, có doanh nghiệp xuất khẩu thu 2.200 tỷ đồng, tăng đến 450%: Nếu áp thuế xuất khẩu 5%, hàng triệu tấn phân bón xuất khẩu sẽ bị ảnh hưởng

Theo Nhịp sống kinh tế, Bộ Tài chính đang lấy ý kiến dự thảo Nghị định biểu quyết xuất khẩu và biểu thuế nhập khẩu ưu đãi, danh mục hàng hóa và mức thuế tuyệt đối, thuế hỗn hợp, thuế nhập khẩu ngoài hạn ngạch thuế quan. Cũng tại dự thảo, Bộ Tài chính cho biết: "Trong thời gian gần đây, cơ quan này đã nhận được kiến nghị của một số cơ quan đề nghị rà soát, xem xét chính sách thuế xuất khẩu đối với mặt hàng phân bón trong bối cảnh giá cả mặt bằng phân bón tăng cao. Chính vì thế, để góp phần hạ giá phân bón ở trong nước, đồng thời cũng tạo điều kiện thuận lợi, đảm bảo quản lý chặt chẽ nhằm tránh tình trạng gian lận trong quá trình thực hiện, căn cứ vào khung thuế suất quy định tại Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu số 107, Bộ Tài chính cũng trình Chính phủ quy định thống nhất một mức thuế xuất khẩu 5% đối với mặt hàng phân bón thuộc vào nhóm 31.02, 31.03, 31.04, 31.05 tại biểu thuế xuất khẩu và không phân biệt theo tỷ lệ tài nguyên khoáng sản trong sản phẩm phân bón. Cũng theo đó, đối với phân bón thuộc nhóm 31/1 là phân bón hữu cơ, không sử dụng tài nguyên khoáng sản, Bộ Tài Chính cũng trình Chính Phủ giữ mức thuế xuất khẩu là 0% như hiện hành. Đồng thời, bởi vì mức thuế suất thuế xuất khẩu mặt hàng phân bón được quy định cụ thể tại Biểu thuế xuất khẩu, không phân biệt theo tỷ lệ tài nguyên khoáng sản được sử dụng như hiện hành, Bộ Tài chính cũng trình Chính phủ bãi bỏ khoảng 4 Điều 4 Nghị định số 122. 

Nếu áp thuế xuất khẩu 5%, hàng triệu tấn phân bón xuất khẩu bị ảnh hưởng

Đến thời điểm hiện tại, tổng công suất của các cơ sở sản xuất phân bón trong nước là 29,25 triệu tấn/năm. Trong đó, công suất sản xuất phân bón vô cơ là 25,2 triệu tấn/năm, sản xuất phân bón hữu cơ là 4 triệu tấn/năm. Trong năm 2021, Việt Nam đã nhập khẩu 4,5 triệu tấn phân bón, tăng 19,4% về khối lượng và tăng 52,6% về kim ngạch và tăng 27,8% về giá so với năm 2020. Trung Quốc chính là thị trường chủ đạo đã cung cấp phân bón các loại cho Việt Nam, chiếm 44,5% trong tổng lượng và chiếm 42% trong tổng kim ngạch xuất khẩu phân bón của cả nước. Còn về xuất khẩu, trong năm 2021, Việt Nam cũng đã xuất khẩu 1,4 triệu tấn phân bón, so với năm 2020 tăng 16,4% về khối lượng, tăng 64,2% về kim ngạch và giá tăng 41,2%. Bên cạnh đó, Campuchia cũng là thị trường tiêu thụ phân bón của Việt Nam nhiều nhất, chiếm đến 40,2% trong tổng lượng và chiếm đến 37,4% trong tổng kim ngạch xuất khẩu phân bón của cả nước. Và trong thời gian gần đây, giá cả các nguyên liệu sản xuất và phân bón trên thị trường thế giới đã liên tục tăng mạnh bởi tình hình căng thẳng giữa Nga và Ukraine. Nga chính là nước xuất khẩu 7 triệu tấn ure trong năm 2021 chiếm đến 18% lượng cung cầu của toàn cầu. Điều này cũng sẽ khiến cho giá phân bón tăng vọt, xuất khẩu cũng tăng trưởng đột biến theo. Giá phân bón trên thế giới đạt đỉnh cao nhất của mọi thời đại. Dự báo, giá phân bón cũng sẽ tiếp tục tăng 20 - 40% trong quý 2/2022. 

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, kim ngạch xuất khẩu phân bón trong 3 tháng đầu năm 2022 đã lên đến 291 triệu USD, so với cùng kỳ năm trước tăng gấp 2,8 lần. Còn Tổng Cục Hải quan thống kế, quý 1/2022 lượng phân bón xuất khẩu của cả nước đạt 474.268 tấn, so với cùng kỳ tăng 42,2%, thu về 306,97 triệu USD, tăng 198,5%.

Các doanh nghiệp phân bón trên sàn xuất khẩu lớn có thể bị ảnh hưởng

Bộ Tài chính đánh giá, nếu như thực hiện phương án như đề xuất thì sẽ góp phần giữ lại nguồn phân bón cho sử dụng trong nước, nhất là trong bối cảnh giá phân bón cũng đang có xu hướng tăng cao, đảm bảo hài hòa lợi ích giữa nhà nước và các doanh nghiệp. Ngoài ra cũng sẽ giảm bớt được thủ tục hành chính do việc doanh nghiệp và cơ quan hải quan phải xác định được tỷ lệ tài nguyên khoáng sản chiếm trong sản phàm như quy định hiện hành, thống nhất về thuế xuất khẩu đối với các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng đưa ra quan điểm, thực hiện đúng theo phương án này cũng sẽ góp phần tăng thu ngân sách từ phân bón xuất khẩu. Tuy nhiên thì việc này cũng sẽ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp sản xuất phân bón. 

Hiện tại, nhiều doanh nghiệp trên sản có kết quả kinh doanh đột biến từ việc giá phân bón tăng cao cùng với đó là sản lượng xuất khẩu ghi nhận tăng mạnh. Tuy nhiên thì nếu như quyết định áp thuế được thông qua thì các doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng đáng kể. 

Điển như như Công ty cổ phần Phân bón Dầu khí Cà Mau (mã: DCM) - đây là một nhà xuất khẩu phân bón lớn bậc nhất cho hay, doanh thu công ty đạt 4.074 tỷ đồng, so với cùng kỳ cao gấp 2 lần, trong đó riêng doanh thu bán ure là 3.769 tỷ đồng, chiếm 88% trong cơ cấu tổng doanh thu, mức tăng trưởng cao của mặt hàng này đến từ hoạt động xuất khẩu với 2.195 tỷ đồng, so với quý 1/2021 cao gấp 5,5 lần. Đơn vị này cho biết, trong bối cảnh giá phân bón đạt đỉnh cao nhất mọi thời đại, Trung Quốc hạn chế xuất khẩu nên cũng tranh thủ xuất khẩu để đạt được lợi nhuận tốt. Công ty cổ phần Phân bón Dầu khí Cà Mau ước tính xuất khẩu hàng trăm ngàn tấn ure sang các trường tiềm năng của Châu Á và Châu Mỹ. 

Trong quý 1/2022, trúng thầu xuất khẩu hàng trăm ngàn tấn ure với giá bán cao ngất ngưởng. Cũng theo đó, Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (Đạm Phú Mỹ, mã chứng khoán DPM) đạt doanh thu 5.829 tỷ đồng, so với cùng kỳ tăng 200%. Biên lợi nhuận gộp của DMP lên đến 48,4%. Lợi nhuận sau thuế cũng ghi nhận đạt kỷ lục 2.126 tỷ đồng - so với số lãi 179 tỷ đồng ghi nhận trong quý 1/2021 tăng gấp 12 lần. Kết quả, chỉ sau quý 1/2022, Đạm Phú Mỹ đã thực hiện gần 53% mục tiêu doanh thu và vượt 125% kế hoạch lợi nhuận của cả năm. Mặc dù DMP trong năm 2022 chỉ đặt mục tiêu xuất khẩu 50.000 tấn, so với năm trước giảm 16,7% nhưng ngay nửa đầu tháng 1 thì công ty đã trúng thầu xuất khẩu hơn 100.000 tấn. Theo đó, phản ứng về việc đề xuất áp thuế 5% với mặt hàng phân bón của Bộ Tài chính, DPM cho biết thêm, theo quy định hiện tại sẽ phân thành 2 nhóm, cụ thể:

Nhóm 1: Phân bón có giá trị tài nguyên cũng như khoáng sản cộng với chi phí năng lượng dưới 51% giá thành sản phẩm thì sẽ có thuế xuất khẩu là 0%. 

Nhóm 2: Phân bón có giá trị tài nguyên và khoáng sản cộng với chi phí năng lượng từ 51% giá thành sản phẩm trở lên có thuế xuất khẩu là 5%. Còn sản phẩm ure của Đạm Phú Mỹ thuộc nhóm 2 và đã tiến hành đóng thuế 5% mỗi khi xuất khẩu trong nhiều năm trở lại đây. Công ty nêu rõ: "Việc Bộ Tài chính trình Chính phủ quy định thống nhất mức thuế xuất khẩu 5% với mặt hàng phân bón, không phân biệt theo tỷ lệ tài nguyên khoáng sản trong phân bón không ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của DPM". 

Bên cạnh đó, Công ty cổ phần DAP Vinachem (mã: DDV) cũng ghi nhận mức doanh thu xuất khẩu tăng mạnh gấp 2 lần lên đến 559 tỷ đồng trong quý 1/2022 trong khi đó doanh thu nội địa lại giảm hơn 60 tỷ đồng về 304 tỷ đồng. Cũng nhờ vậy mà quý 1, công ty đạt doanh số 863 tỷ đồng, tăng 37% còn lợi nhuận sau thuế 136 tỷ đồng. Cũng trong năm 2022, Công ty Cổ phần phân bón Bình Điền đã đặt mục tiêu sản lượng sản xuất cũng như sản lượng tiêu thụ đạt 602,750 tấn. Theo đó, công ty sẽ duy trì và phát triển vững chắc các thị trường chiến lược, thị trường truyền thống và sẽ mở rộng, đa dạng giá thị trường tiêu thụ trong và nước ngoài đặc biệt là Lào, Campuchia và một số nước trong khu vực.