Cú sập của đồng Terra dường như đã được cảnh báo từ trước

Theo Nhịp sống kinh tế, hack, lừa đảo, ponzi, rug pull và sụt giảm mạnh là những vấn đề vô cùng phổ biến của tiền điện tử, chúng xảy ra gần như mỗi ngày. Sự sụp đổ của hệ sinh thái Terra và stablecoin UST là vô cùng khác nhau.

Đồng Terra được coi là một thử nghiệm quan trọng, một nỗ lực để tạo ra một stablecoin gắn với đồng đô la Mỹ mà không dựa vào chứng khoán tài chính truyền thống hoặc tài sản tiền điện tử được tập trung hoá quá mức làm dự trữ.

Sự sụp đổ đột ngột của dự án Terra vào tuần trước đã khiến ý tưởng đó bị nghi ngờ, người phản đối Terra nhiều nhất hiện đang tuyên bố chiến thắng.

Được biết, đây là một biến cố khốc liệt đối với những đồng tiền số có liên quan. Vào thời điểm đỉnh cao hồi đầu tháng 4, giá trị thị trường của đồng Luna đạt con số đáng kinh ngạc là hơn 41 tỷ USD. Theo CoinGecko, đồng Luna đã giữ vững vị trí trong top 10 loại tiền điện tử hàng đầu. Mới chỉ trong vài ngày trước, UST của Terra đã có giá trị gần 19 tỷ USD.

Khác với nhiều dự án tiền điện tử khác vốn chỉ thích hợp và giới hạn đối với nhiều nhà giao dịch khó tính, Terra đã dần trở thành xu hướng chủ đạo. Công ty mẹ là Terraform Labs đã tuyên bố dự án Terra đã được hỗ trợ và thúc đẩy bởi danh sách của các nhà đầu tư "siêu sao" như Arringon Capital, Delphi Digital và Pantera Capital.

Terra có một đội quân hùng hậu tự nhận là tín đồ của Luna (Luantic). Họ vô cùng hăng hái quảng bá dự án trên nhiều phương tiện truyền thông xã hội. CEO của Galaxy Digital, Michael Novogratz, người đã đầu tư hàng triệu USD cho Terra, hồi tháng 1 đã tiết lộ hình xăm con sói có chữ Luna.

Do Kwon - Người sáng lập ra Terraforms Labs, công ty tạo ra token Luna, stablecoin TerraUSD và nhiều loại tiền số khác, thường gây tranh cãi với nhiều nhà phê bình khác nhau vì họ cảnh báo rằng dự án sẽ kết thúc thảm hại.

Trong số nhiều nhà phê bình, người được đánh giá cao nhất chính là Kevin Zhou. Zhou không phải là một người hoài nghi đồng tiền điện tử. Ông đã tham gia vào nghành này từ năm 2011, và làm việc tại một sàn giao dịch ban đầu có tên là Buttercoin.

Sau này, Zhou đã điều hành giao dịch tại Kraken. Vào năm 2018, Zhou đã ra mắt quỹ phòng hộ tiền điện tử Galois Capital được đặt theo tên của nhà toán học người Pháp.

Zhou đã nói trong một cuộc phỏng vấn với podcast Odd Lots rằng ông đã bắt đầu lo lắng rằng Terra gây ra "rủi ro trong hệ thống" cho toàn bộ lĩnh vực tiền điện tử. Ông đã bắt đầu tweet về sự nguy hiểm của Terra như một dịch vụ công cộng để ai cũng có thể cảnh giác của nó.

Kể từ đầu năm nay, Zhou đã vô cùng nghiêm túc cảnh báo về những rủi ro mà đồng Terra/Luna trên Twitter. Ông đã ví mình là "Rome" đối đầu với "Carthage" do Do Kwon trong chiến tranh giành quyền làm chủ tại Tây Địa Trung Hải.

Giống như Rome giành chiến thắng, phép so sánh đó cuối cùng cũng đã được chứng minh, hàng chục tỷ USD giá trị đã bị xoá sổ với rất ít dấu hiệu được phục hồi.

Việc hiểu những gì đã xảy ra sẽ giúp giải thích cách mà đồng Terra hoạt động và tại sao nó lại bất thường giữa vô số loại tiền điện tử được phát minh trong những năm gần đây.

Trong một thế giới đầy biến động của tiền điện tử, thì stablecoin là một loại tiền điện tử được "neo giá" với một tài sản có giá trị ổn định. Các nhà đầu tư có thể tự tin rằng họ sẽ không bao giờ đột nhiên bị mất một khoản tiền lớn. Để có thể duy trì giá trị ổn định, stablecoin thường được hỗ trợ bởi những tài sản chính như trái phiếu kho bạc, dự trữ triền mặt hoặc được phi tập trung hoá với một vài tập hợp tiền điện tử.

Nhưng UST đã cố đi theo một lối đi riêng, thay vì sử dụng tài sản để duy trì chốt, UST phụ thuộc vào một thuật toán và cơ chế chênh lệch giá. UST có nhiệm vụ là duy trì giá trị ở một mức tương đương 1 USD.

Khi UST thấp, nhà đầu tư sẽ mua vào đổi thành đồng Luna để kiếm lời. Ngược lại, khi giá UST cao, họ có thể đã đổi số Luna tương đương với một 1 USD thành 1 UST để có thể hưởng chênh lệch.

Đối với những người ủng hộ tiền điện tử, những người không tin tưởng vào tiền pháp định, khả năng tạo ra một loại tiền tệ ổn định mà không có liên kết nào với hệ thống tài chính truyền thống là một mục tiêu và nhiệm vụ quan trọng nhất.

Stablecoin là một tính năng then chốt trong tài chính phi tập trung (DeFi), chúng cho phép nhiều nhà đầu tư giao dịch bằng tiền điện tử và tài sản kỹ thuật số. Stablecoin cũng đã được sử dụng trong nhiều chương trình cho vay, đi vay, giao dịch. Mặc dù cho tiền đổ ồ ạt vào lĩnh vực tiền số và lợi nhuận lại có vẻ cao, vẫn chưa rõ phần lớn lợi nhuận này sẽ đến từ đâu.

Trong một cuộc phỏng vấn với Odd Lotts trong tháng trước, Sam Bankman-Fried, CEO và đồng sáng lập của sàn giao dịch FTX đã mô tả DeFi về cơ bản như một chiếc hộp ma thuật.

Mọi người được thu hút bởi phần thưởng từ một số token, đặt tiền của họ vào một chiếc hộp. Sau đó, ngày càng nhiều tiền đổ vào chiếc hộp đó. Theo thời gian đó, chiếc hộp trở nên cực kỳ đáng giá, khi đó, nó 

Theo Zhou, Luna không chỉ là một "chiếc hộp", mà là một thứ đặc biệt được thiết kế để làm giàu cho những người đứng phía sau. Trong khi chênh lệch giá Luna/Terra giữ cho hai tài sản ổn định, giao thức tiết kiệm phi tập trung Anchor sẽ thúc đẩy việc sử dụng stablecoin UST qua lãi suất hấp dẫn (hiện là 20%). Từ đó, nhu cầu của token Luna tăng lên, thu hút nhà đầu tư tham gia vào hệ sinh thái.

Vậy lợi nhuận 20% đầy hứa hẹn đó đến từ đâu? Về mặt kỹ thuật, phần lợi nhuận đó đến từ một kho lưu trữ riêng của token Luna do Terraform Labs nắm giữ.

Khi "hệ sinh thái Terra bắt đầu, có một số quỹ được dành cho chính công ty. Và công ty chính là Terraform Labs. Họ có kho Luna khổng lồ này, thứ được mở khóa theo một lịch trình trao quyền nhất định", Zhou cho biết.

Toàn bộ hệ thống tiền điện tử luôn đầy rẫy hiện tượng này. Lợi nhuận đến từ những người mang tiền mới vào hệ thống. "Bag holder" mới tham gia cuộc chơi và trả lợi nhuận cho những người đã có mặt trước đó. Điều tạo ra sức hấp dẫn của Terra là lãi suất khổng lồ khiến các nhà đầu tư ấn tượng rằng rủi ro tiềm ẩn là rất ít.

Zhou cũng đưa ra một lời giải thích đơn giản hơn về việc 20% lợi nhuận từ đâu. Ông cho biết: "Điều tôi luôn muốn nói là hầu hết khi bạn không thể tìm ra lợi nhuận tới từ đâu, thì thực tế lợi nhuận đến từ những "bag holder" (nhà đầu tư nắm giữ các khoản đầu tư kém hiệu quả) trong tương lai".

Đây cũng là điều khiến Luna phát triển vượt bậc chỉ trong một khoảng thời gian ngắn. Tất nhiên, sức tăng trưởng như vậy là rất tuyệt vời, nhưng chính điều đó cũng có thể là một tai hoạ. Ở một khía cạnh nào đó, Luna đã trở thành nạn nhân từ chính thành công của nó.

Luna hút hết lượng dự trữ với tốc độ siêu nhanh bởi một cộng đồng phát triển với những holder UST. Họ là những người đang thèm khát đạt được 20% lợi nhuận. Về lý thuyết, Terra có thể đã giảm lãi suất và làm chậm quá trình đốt tiền, nhưng điều đó sẽ có nguy cơ khiến nhà đầu bỏ hoàn toàn hệ sinh thái UST.

Mọi người có thể nghĩ đến Luna như một cỗ máy chuyển động vĩnh viễn, một thứ sẽ chịu số phận thất bại vì năng lượng cần thiết để duy trì chúng cuối cùng sẽ cạn kiệt. Có một cách khác để nghĩ về Luna là nó giống như một cỗ máy dây chuyền Rube Goldberg. Giống như ông Zhou nói, có một ai đó đang quay tay quay để giữ cho hệ thống hoạt động.

Terra được cho là có 2 tay quay để giữ cho các cơ chế hoạt động. Đầu tiên là kho lưu trữ riêng của các token Luna. Chúng có thể được thanh lý để làm thoả lòng những holder UST.

Nhưng cũng trong năm nay, Luna Foundation Guard (LFG: một tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại Singapore được tạo ra để thúc đẩy hệ sinh thái Terra) bắt đầu xây dựng chiếc rương Bitcoin, thứ có thể được triển khai để can thiệp và ổn định chốt khi cần thiết.

Khi làm như vậy, họ đã vay mượn từ thế giới tài chính truyền thống để bảo vệ được đồng tiền của mình. Điều này giống hệt như cách mà nhiều ngân hàng trung ương hoặc chính phủ xây dựng dự trữ ngoại hối để triển khai khi cần. Mặc dù một động thái như vậy có thể hiệu quả với các cơ quan chức năng, nhưng nó báo hiệu cho Zhou rằng có một vấn đề lớn với mô hình Terra/Luna.

Giá Bitcoin vô cùng dễ bay hơi. Đối với một stablecoin theo đuổi "sự ổn định", việc đặt tài sản vào loại tiền điện tử dễ biến động sẽ ít có khả năng giữ được thăng bằng trong thời gian khó khăn. Kho dự trữ Bitcoin cũng chỉ có hạn. Bạn có thể chi tiêu để củng cố UST, nhưng cuối cùng bạn sẽ cạn kiệt, trừ khi bạn tìm ra cách đảm bảo được nguồn cung liên tục.