Tiềm năng lớn cho nông sản Việt xuất khẩu sang thị trường Bắc Âu

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã tổ chức Diễn đàn "Kết nối tiêu thụ nông sản tại thị trường Hà Lan và các nước khu vực Bắc Âu” vào chiều 15/9 tại Hà Nội. Đây là diễn đàn thuộc khuôn khổ Triển lãm quốc tế nông nghiệp (AgroViet).

5 quốc gia thuộc thị trường Bắc Âu là Iceland, Phần Lan, Thụy Điển, Na Uy, và Đan Mạch. Các chuyên gia cho biết đây là các quốc gia nhỏ nhưng có nền kinh tế mở và hiện đại. Mặc dù dân số chỉ khoảng 25 triệu người nhưng đã có 4 trong số 5 nước này góp mặt trong danh sách top 10 nước GDP cao nhất toàn cầu năm ngoái, với tốc độ tăng trưởng nhập khẩu ghi nhận ở mức ổn định và ấn tượng. Bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy đã tham dự trực tuyến và thông tin rằng Việt Nam là quốc gia xuất khẩu nông sản tới thị trường Bắc Âu nhiều hơn so với các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á. Tuy nhiên, thị phần của Việt Nam chiếm rất ít khi chưa tới 1%. 

Thị trường trọng yếu của hàng Việt Nam tại Bắc Âu là Đan Mạch, Thụy Điển và Na Uy. Rau củ quả; ngũ cốc và trà, cà phê, gia vị là 3 nhóm nông sản chính mà Việt Nam xuất khẩu vào khu vực này.

Ba quốc gia này nhập khẩu khoảng 6,5 tỷ USD nông sản vào năm ngoái với 4,8 tỷ USD rau quả, 1,2 tỷ USD trà, cà phê, gia vị, và 503 triệu USD ngũ cốc. Trong số đó, thị phần của Việt Nam chỉ rơi vào khoảng hơn 40 triệu USD, và đa phần là cà phê, hạt điều, hạt tiêu, gạo và một số mặt hàng khác. Bà Hoàng Thúy khẳng định rằng: “Các quốc gia Bắc Âu vẫn còn dư địa lớn cho mặt hàng nông sản của Việt Nam”.

Theo phân tích của Tham tán Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển, Việt Nam có 4 trên tổng số 50 mặt hàng nông sản xuất khẩu có tiềm năng tăng trưởng tại quốc gia này, bao gồm hạt điều đã bóc vỏ đứng thứ 13, cà phê chưa rang, chưa khử cafein đứng thứ hai và gạo đã xát toàn bộ hoặc sơ bộ đứng thứ 25 cũng như hạt tiêu nguyên hạt ở thứ 45.

Trung tâm Thương mại Quốc tế ITC đưa ra tính toán cho thấy dư địa của Thụy Điển vẫn còn khoảng 160 triệu USD cho tiềm năng xuất khẩu cà phê chưa rang chưa khử cafein của Việt Nam. Còn hạt điều, Việt Nam có thể xuất khẩu gần như tất cả cho thị trường Thụy Điển.

Tiềm năng xuất khẩu gạo đã xát toàn bộ hoặc sơ bộ có dư địa thêm 16 triệu USD. Bà Thúy nhấn mạnh rằng: “Tại Thụy Điển, gạo là mặt hàng đạt mức tăng trưởng rất ấn tượng trong thời gian qua”. Mặt hàng khác cũng được cho là còn nhiều dư địa khai thác là hạt tiêu nguyên hạt khi có thể đạt mức kim ngạch 10 triệu USD.

Việt Nam chỉ góp 2 mặt hàng thuộc top 50 mặt hàng tiềm năng nên thị trường Đan Mạch có vẻ khó khăn hơn. Đó là cà phê chưa rang, chưa khử cafein, hạt điều bóc vỏ với 9,3 triệu USD và 3 triệu USD tiềm năng tương ứng.

Bà Thúy cho rằng mặt hàng nông sản Việt Nam có thể khai thác thị trường Đan Mạch theo hướng khác dù đây không phải là thị trường tiềm năng cho xuất khẩu. Vị này cho biết thêm: “Có thể xuất khẩu được hàng nông sản thực phẩm tại chỗ cho các nhà máy chế biến tại nước này nếu thu hút được đầu tư trong lĩnh vực này. Sau đó, sẽ xuất khẩu tới các quốc gia khác trên thế giới”.

Về Na Uy, 4 mặt hàng của Việt Nam được xếp vào hàng tiềm năng bao gồm gạo đã xát sơ bộ hoặc toàn bộ 2,2 triệu USD, hạt điều đã bóc vỏ 8,6 triệu USD, cà phê chưa rang, chưa khử cafein có thể khai thác thêm 28 triệu USD. Cùng với đó hoa quả tươi mới xuất khẩu khoảng 300.000 USD trong khi tiềm năng có thể đạt tới mức 3,1 triệu USD.

Bà Thúy nói: “Có thể thấy thị trường Bắc Âu còn nhiều dư địa để khai thác thông qua những con số trên. Thế nhưng, vẫn còn rất nhiều khó khăn nếu muốn khai thác như khoảng cách địa lý, khó cạnh tranh với các đối thủ có chỗ đứng nhiều năm như Thái Lan hay quốc gia có gạo được hưởng thuế 0% là Campuchia”.

Theo Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển, doanh nghiệp Việt vẫn có giải pháp để khai thác thị trường Bắc Âu hiệu quả dù có những khó khăn như vậy. Bà cho biết các quốc gia Bắc Âu đặc biệt chú trọng đến vấn đề bảo vệ môi trường và khí hậu, nhất là hậu Covid, xu hướng sản xuất bền vững được quan tâm rất nhiều trên các diễn đàn.

Về thực phẩm và nông sản, người tiêu dùng tại thị trường Bắc Âu đang giảm tiêu thụ thịt và tăng tiêu thụ thủy sản. Bởi vậy, thị trường sẽ đón nhận những thực phẩm từ thực vật có hàm lượng protein cao, chẳng hạn như thực phẩm có thể thay thế thịt là mít non đóng hộp.

Bà Thúy nói: “Để chắc chắn rằng sản phẩm mình tiêu thụ là sản phẩm thân thiện với môi trường và công bằng xã hội mà nhiều người dùng sẵn sàng trả giá cao hơn so với giá thông thường khoảng 20-50%”. Dự báo cho thấy lượng tiêu thụ thực phẩm hữu cơ đến năm 2030 ở các quốc gia Bắc Âu sẽ tăng gấp 2-3 lần hiện tại.

Xét đến sản phẩm tiện lợi, rau sống đóng gói sẵn, cà rốt hay rau tổng hợp cho những món nấu xào là các sản phẩm đóng gói sẵn đang ngày càng trở nên phổ biến. Tại Bắc Âu, phụ nữ ít có thời gian cho việc nấu nướng, họ ngày càng có học vấn cao, làm việc ngoài xã hội và tỷ lệ độc thân cao.

Bên cạnh đó, Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển là kênh thông tin chính thống cho các doanh nghiệp. Thương vụ hiện đã xây dựng trang website tiếng Việt riêng về thị trường Bắc Âu. Trên trang có những quy định về thị trường, thông tin doanh nghiệp Bắc Âu tìm kiếm nhà cung cấp Việt Nam và cơ sở dữ liệu của 3.000 doanh nghiệp nhập khẩu Bắc Âu.