Nghịch lý loài người: Luôn nhìn ra khuyết điểm của người khác nhưng chẳng bao giờ chịu nhìn nhận bản thân mình

Có một thời gian, trên các trang blog của nước ngoài cực hot một cuốn sách có tên How to change your wife in 30 days (tạm dịch: Cách thay đổi vợ của bạn trong vòng 30 ngày). Chỉ trong một tuần, cuốn sách này đã tẩu tán được 2 triệu bản.

Thế nhưng, tác giả cuốn sách nhanh chóng phát hiện lỗi in tên trên tác phẩm, lập tức liên hệ với nhà xuất bản để điều chỉnh. Thực tế, cuốn sách này có tên: How to change your life in 30 days (tạm dịch: Cách thay đổi cuộc sống của bạn trong vòng 30 ngày). Sau khi đổi lại tên, cuốn sách chỉ bán được 3 bản trong một tuần tiếp theo.

Dù tính xác thực của câu chuyện trên vẫn chưa được xác minh, thế nhưng tiêu đề sách đã phơi bày một đặc trưng tâm lý rất phổ biến của con người. Chúng ta luôn cảm thấy không hài lòng về người khác, đặc biệt là những người thân thiết nhất. Thế nhưng, chính chúng ta lại chẳng bao giờ nhìn nhận vấn đề của bản thân.

Vì thế, nếu có những chuyện không vừa ý xảy ra, con người có khuynh hướng tìm đối tượng để đổ lỗi. Đó có thể là con cái, vợ chồng hay thậm chí là... hoàn cảnh. Cứ hễ phạm sai lầm, chúng ta lại đổ lỗi cho "số má" hay "dòng đời xô đẩy".

Chúng ta gọi những đối tượng bên ngoài là những đối tượng làm cho ta khổ. Tuy nhiên, nguyên nhân đó nhiều khi lại nằm ở chính cái sự "không chấp nhận được". Nhiều người mặc định trong âm thầm rằng, mọi chuyện xảy ra phải đúng theo ý mình. Nếu nó diễn theo ý mình là đúng, là hợp lý; còn nếu không sẽ là sai, là bất hợp lý. Vì thế, nếu có một sự việc không như ý xảy ra, chúng ta có xu hướng cảm thấy khổ sở, lập tức muốn chống lại nó.

Tương tự, chúng ta luôn mong người khác đối xử đúng ý mình. Khi ai đó cư xử không phù hợp với mong muốn của ta, chúng ta cảm thấy khó chịu và không chấp nhận được. Điều này được thể hiện rõ ràng trong những mối quan hệ thân thiết. Càng thân thiết lại càng kỳ vọng, mong đối phương phải khiến ta hài lòng, hạnh phúc.

Thế nhưng, đâu phải ai cũng có thể đáp ứng được kỳ vọng của ta. Chưa kể, mỗi người lại có những quan điểm, giá trị sống, hoài bão khác nhau. Vì thế, những người càng thân thiết lại càng gây tổn thương cho ta nhiều nhất. Một ông bố bà mẹ sẽ cảm thấy con mình có hiếu nếu đứa trẻ đó răm rắp làm theo ý mình, đi theo con đường mình đã vạch sẵn. Nếu cũng đứa trẻ đó, nó lựa chọn một con đường khác để sống trọn vẹn với đam mê, cảm xúc của mình thì lại bị coi là bất hiếu.

Chúng ta cứ mải làm khổ nhau bởi những kỳ vọng của bản thân, trong khi chính bản thân mình cũng thay đổi liên tục. Khi không thể chấp nhận, chúng ta thường bị mắc kẹt trong nỗi thất vọng, bất an và lo sợ.

Cũng từ đó, chúng ta trở nên phán xét, chỉ trích, thậm chí là muốn "loại trừ" đối tượng hay hoàn cảnh khiến mình không vừa lòng. Chúng ta không thể nhìn nhận vấn đề hay đánh giá người khác một cách trung thực. Cái nhìn của chúng ta bị bóp méo trong sự cố chấp của chính bản thân mình. 

Xưa nay, chúng ta cứ đồng nghĩa sự chấp nhận với nhu nhược, yếu đuối và thất bại. Tuy nhiên, đây không phải là chấp nhận mà là sự buông xuôi. Sự chấp nhận đúng đắn phải dựa trên cơ sở của tình thương và trí tuệ. Điều này khiến chúng ta cảm thấy được an bình, thấu hiểu, sáng suốt; từ đó có thể phản ứng với vấn đề một cách thích hợp hơn.

Khi học được cách chấp nhận, chúng ta sẽ giải thoát được khỏi sự chiến đấu nội tâm để chống lại những sự việc không như ý hàng ngày. Chúng ta không còn bị trói buộc bởi cái nhìn chủ quan của mình, từ đó mở lòng đón nhận những điều khác biệt, biến nhìn nhận đa chiều để có được phương án tốt nhất. 

Chấp nhận sự thay đổi là trí tuệ nhìn ra chân lý. Chúng ta biết rằng không có gì là mãi mãi, không còn quá bám chấp vào một tư tưởng, hoàn cảnh hay đối tượng nào đó; biết làm những điều tốt nhất trong khả năng của mình, không còn quá kỳ vọng vào kết quả hay mong muốn điều gì đó phải đúng theo ý mình. Đây chính là nguồn gốc của sự thanh thản và an vui giữa cuộc đời nhiều biến động.