8 nỗi khổ theo lời Đức Phật dạy: Hiểu được những điều này cuộc sống cũng bớt mệt mỏi!

Theo Phật giáo, Thích ca  Mâu Ni cho rằng: “Nước mắt chúng sinh còn nhiều hơn nước biển” thì mới thấy được rằng ai ở trong chúng ta ở trong cõi Ta Bà này nếu như không thống khổ thì ít cũng khổ nhiều. 

8 nỗi khổ theo lời Đức Phật dạy dưới đây thuộc về quy luật sinh tồn của tự nhiên và không phụ thuộc vào ý chí của một đấng siêu nhiên nào cả. Con người muốn thoát khỏi được cái khổ, theo Đạo Phật thì phải thoát khỏi quy luật sinh tồn. 

8 nỗi khổ theo lời Đức Phật dạy

Nỗi khổ đầu tiên: Sanh khổ

Có thể thấy, sanh khổ khi con người từ khi còn là một bào thai nằm gọn trong túi mẹ cũng đã cảm nhận được cái khổ. Đó cũng là không gian chật hẹp, tối tăm nhơ nhớp và sống phụ thuộc hoàn toàn vào dinh dưỡng người mẹ dung nạp vào, bừa lọt lòng cũng đã kêu khóc oa oa. 

Theo Phật giáo, việc thai giáo rất quan trọng vì từ trong hình hài thai con cũng đã tình thức. Bởi có tình thức nên có sự cử động về cảm xúc. Theo đó thì nhận thức của con người cũng đang đàn phát triển và hoàn thiện theo thời gian cũng như bị ảnh hưởng rất nhiều từ người mẹ của mình. 

Cũng bởi vì chỉ nằm trong bụng mẹ nên đã bị phụ thuộc rất nhiều tâm trạng của người mẹ và ngay cả khi mẹ ăn thức ăn lạnh hay là nóng thì con cảm nhận mọi thứ khá là rõ ràng. 

Nỗi khổ thứ hai: Bệnh khổ

Khi mang trên mình thân người thì khó có thể thoát khỏi được bệnh tật, đau ốm hành hạ cả thể xác cũng như tinh thần của con người. Chẳng ai muốn bị bệnh nhưng lại không thể nào tránh khỏi. Không dừng lại ở việc thân đau khổ mà chúng ta còn phải chịu chi phí tốn kém như thuốc thang, nằm viện. Vậy nên, nỗi khổ không chỉ dừng lại ở bản thân của mình mà còn gây ra hệ lụy và lại gây thêm cho người thân khổ cực. 

Cũng chính vì có cái thân này nên trẻ con qua 1 tuổi - hết giai đoạn vàng cũng đã bắt đầu đau ốm liêu xiêu từ bệnh này đến với bệnh khác, từ đợt sốt này cho đến đợt sốt khác. Mệt mỏi không chỉ cho con mà cho cả cha mẹ, ông bà ở trong gia đình.  

Nỗi khổ thứ ba: Lão khổ

Sống trên kiếp người cũng chẳng thể chống lại quy luật vô thường chuyển biến của tự nhiên khi mà chúng ta có thể rực rỡ ở tuổi trẻ nhưng về già thì héo úa không còn nhận ra. Mặc dù thời tuổi trẻ có mạnh khỏe, nhanh nhẹn vào sinh ra tử như thế nào cũng không thể đối mặt với hình ảnh tuổi già của mình với chiều hướng ngược lại. 

Ai mà chẳng phải trải qua tuổi già, lúc đó  thì chúng ta chịu thêm nỗi khổ của mắt mờ, chân chậm, da ngăm. lưng mỏi, ăn uống kém ngon,... Chúng cũng lần lượt trở thành nhân tố cản trở việc thỏa mãn những nhu cầu ngày càng gia tăng của con người. Vậy nên mới gọi là lão khổ. 

Nỗi khổ thứ tư: Tử khổ

Việc sanh thuận, tử an chính là ước mơ của hầu hết chúng ta nhưng mấy ai được toại nguyện. Kết quả chung của mọi người khi chết đó chính là thân lại bị bệnh khổ hành hạ đau đớn một thời gian. Một khi sắp chết thì sợ hãi tinh thần, khó thở và bất an,... Trước khi lìa đời còn nuối tiếc của cải, gia sản hoặc chưa được chứng kiến con cháu trưởng thành và còn nhiều việc chưa làm xong thì việc này rất khổ. Đó còn chưa kể khi chết đi, không chỉ có người chết đau khổ mà còn gây ra hệ lụy đau khổ đến những người còn sống và khiến cho gia quyến đau lòng khôn nguôi. 

Nỗi khổ thứ năm: Ái biệt ly khổ

Ái biệt ly khổ có 2 loại, cụ thể: Sinh ly (chia lìa nhau khi còn sống) và Tử biệt (chia lìa nhau khi chết).

Ái biệt ly khổ tức là cảm nhận được nỗi đau khổ khi mà phải chia lìa người mình yêu thương. Điển hình nhất là trong hoàn cảnh chiến tranh, những gia đình phải xa cách nhau, con cái và cha mẹ không được sống trọn vẹn để có thể tận hưởng hạnh phúc và luôn ở trong tình trạng ngày nhớ đêm mong. 

Hay là những cặp đôi dù cho có yêu nhưng bởi vì một lý do nào đó mà phải chia lỳ, vì đau khổ mà họ đã gửi gắm tâm sự của mình vào thơ ca.

Nỗi khổ thứ 6: Sở cầu bất đắc khổ (hay cầu bất đắc khổ)

Điều này có nghĩa là mong muốn của mình không được toại nguyện. Khao khát của bản thân không được đáp ứng. 

Lấy ví dụ như thấy người ta có cái áo đắt tiền nhưng mình có muốn cũng chẳng đủ tiền mua cũng sinh ra sự đau khổ. Hay thấy người ta nhà cửa bề thế, mình mãi chẳng đủ tiền mua một căn chung cư nhỏ cũng cảm thấy chạnh lòng và muộn phiền dâng lên. 

Nỗi khổ thứ bảy: Oán tăng hội khổ

Oán tăng hội khổ chính là sự khổ về sự thù ghét. Ví dụ như ghét người ta mà thường xuyên phải gặp nhau và nhìn thấy mặt khó chịu, cảm thấy tức giận và bực tức. Hay là ngày nay có nhiều gia đình bởi vì tranh chấp tài sản mà anh em trong nhà và bố mẹ xảy ra mâu thuẫn, nói xấu từ đó gây ra muộn phiền lẫn nhau.

Nỗi khổ thứ tám: Ngũ uẩn khổ (hay ngũ uẩn xí thạnh khổ)

Con người khổ cũng bởi vì có ảnh hưởng của ngũ uẩn (sắc, thụ, tưởng, hành và thức - trong cơ thể). Sắc ấm thuộc về thân, bốn ấm kia thuộc về tâm - nói một cách đơn giản là chúng ta sẽ bị chịu khổ ve thân - tâm. 

Hay khi chúng ta bám víu vào năm uẩn, coi đó là ta, của ta và tự ngã của ra, ý niệm về thân thể, tâm tư, tình cảm, nhận thức,... hình thành nên một ham muốn, vị kỷ để từ đó mọi đau khổ phát sinh. 

Cũng có thể nói rằng, về mặt hiện tượng thì khổ đau chính là cảm giác khổ về thân, sự bức xúc của hoàn cảnh, sự không toại nguyện của tâm lý. Còn về mặt bản chất, khổ đau chính là bởi sự chấp thủ và ngã hóa năm uẩn. 

Cứ có thân xác này là chúng ta đã phải chịu những nỗi khổ mà chúng ta sẽ mang lại. Thân xác này cũng luôn cố gắng để thỏa mãn những nhu cầu cũng như ham muốn của nó, từ đó mới sinh ra khổ đau. 

Điều thứ 8 này là bao quát cả 7 nỗi khổ trên đó là “Thân liên quan tới sanh, già, bệnh, chết. Tâm thì buồn, giận, lo, thương, trăm điều phiền lụy”. 

Lợi ích của việc nhận diện ra 8 nỗi khổ 

Có nhiều người cho rằng vì sao đạo Phật lại cứ xoay quanh chuyện khổ mà thay vào đó là nói đến những điều hạnh phúc chẳng phải tốt hơn sao. 

Trên thực tế, Phật giáo hướng đến sự chân thực của cuộc sống và muốn chúng ta hiểu cũng như đối diện thay cho trốn tránh. Cũng nhờ vào những lời Phật dạy chúng ta có thể có được trí tuệ cũng như thái độ sáng suốt và dám đối diện với sự thật để có thể giải quyết được tận gốc những khổ đau của cuộc đời chứ không sống trong sự giả tạo, ảo mộng hay là lạc quan tự lừa dối mình. 

Và Ngài cũng đã để lại một nền minh triết đồ sộ, kho tàng dược liệu để có thể chữa trị bệnh khổ đau từ thân - tâm cho chúng sinh. Chúng ta cũng chẳng thể nào phủ nhận được các lợi ích của việc nhận diện 8 nỗi khổ trên. 

Nhận ra nỗi khổ - không quá hoang mang

Cũng giống như việc lập ra kế hoạch vậy, khi mà ta đã lường được một số tình huống thì có thể xảy ra bao gồm trường hợp xấu nhất thì lúc này cũng đã xảy ra vấn đề cho ta trở nên bình tĩnh hơn. 

Vậy nên, việc nhận diện những nỗi khổ của chúng ta cũng phần nào đó trong cuộc sống. Một sự việc chẳng thể nào tránh khỏi thì chúng ta có bất ngờ, oán thán thì cũng chẳng có được lợi lộc gì, quan trọng nhất chính là cách xử lý. Vậy nên lúc đó chúng ta biết rằng sự việc diễn ra và chúng ta sẽ dành năng lượng cho việc giải quyết vấn đề mà thôi.  

Cũng tương tự như thế, khi mà gặp một trong 8 nỗi thống khổ trên ập đến thì chúng ta sẽ ung dung hơn trong việc đón nhận. Chúng ta cũng hiểu rằng một khi đã là quy luật thì chẳng thể chống nổi bởi vì nó vẫn cứ xảy ra dù muốn hay là không. 

Câu chuyện về Đức Phật giúp cho người phụ nữ có thể thoát được nỗi đau mất con cũng dựa trên sự hiểu biết này. Cũng bởi vì sống ở trên đời này có ai không trải qua cái chết, có người chết sớm, có người chết muộn và chúng ta có cố gắng tránh bằng mọi cách cũng không được

Không bị bất kỳ điều gì chi phối 

Một khi chúng ta nhận diện được rằng những tham muốn chỉ khiến cho chúng ta chỉ buồn ít, khổ nhiều thì chúng ta bớt nắm bắt, tham lam giữ mọi thứ về bản thân của mình. Để từ đó nhận thức về sự biết đủ, có như thế thì mới có thể thoát được khỏi nghịch cảnh và tránh bị chi phối dẫn đến những hành động sai lầm. 

Chúng ta nhận diện hoàn cảnh xảy ra thay vì bám chấp, quá phụ thuộc vào cảm xúc của mình vào đó. Chúng ta cũng biết rằng khổ não nào cũng sẽ qua, nên đời này dù có bị thất bại hay có lúc vùi dập chúng ta xuống vực thẳm cũng nên tin rằng mọi việc cũng sẽ lùi về quá khứ và chúng ta lại tiếp tục sống trên hành trình của mình ở cõi Ta Bà này. 

Tu thân để có thể thoát khổ

Để có thể thoát khổ thì không phải là chuyện một sớm hay một chiều mà chỉ có người đủ tài - trí và đủ duyên thì mới tu hành và có thành quả và thoát khổ được. Trong khi đó thì hầu hết chúng ta ở cõi này vẫn còn nhiều tham - sân - si giữa đời thường nên điều tốt nhất mà chúng ta có thể làm đó chính là tu thân. Và việc tu thân này có thể thực hành từ việc nhỏ và từng chút một.